پایگاه جامع حفظ قرآن

الف: قرآن مناسب برای حفظ


برای حفظ قرآن باید قرآنی را انتخاب کرد که در درجه اول قطع متوسطی داشته باشد.یعنی نه خیلی کوچک باشد،نه خیلی بزرگ .مثلاً قطع رحلی،چون همان طوری که بعداً توضیح داده خواهد شد،بایدانسان بتواند تصویر صفحه ای را که حفظ می کند-با تمام ویژگی هایش-در ذهن خود داشته باشد.یعنی به اصطلاح تصویر آن صفحه را در ذهن خود ببیند.بنا بر این اگراندازه صفحه خیلی بزرگ یا بیش از حد کوچک باشد،به راحتی در ذهن جای نمی گیردوبازسازی تصویر آن درذهن کار آسانی نیست.همچنین صفحه های بزرگ فرد را دچار سر در گمی واحتمالاًخستگی می کند،به عبارتی جمع بندی چنین صفحه ای به مراتب دشوارتر از صفحه های متوسط ومعمولی است.قطع هایی هم که بیش ازحد کوچک هستند،علاوه بر اینکه ذهن و چشم را خسته می کنند،در هنگام یاد آوری و بازسازی آن در ذهن ممکن است آیات وسطر ها با هم تداخل پیدا کنند.البته برای یاد آوری آیات می توان قرآن کوچکی درجیب داشت وازآن استفاده کرد.ولی بایدازهمان نوع قرآنی باشدکه باآن حفظ می کنید. مثلاًهردورسم الخط عثمان طه باشد.

رنگ صفحات حتی المقدور رنگ صفحه باید دارای این ویژگی ها باشد جذاب باشد:مثلاًرنگ سبز یا هر رنگ ملایم دیگری که با صلیقه فرد جور بیاید. دارای رنگ های تند نباشد: چون قرار است زیاد با قرآن سروکار داشته باشیم،رنگ های تند مثل رنگ قرمز،برای مدت طولانی،ذهن و چشم را خسته می کند. تاآنجا که ممکن است ساده باشد: متن صفحه هایی که زیاد نقش و نگار دارند-مثل کاغذ های ابروباد-شاید جذاب باشند ولی ممکن است تمرکز حواس فرد را کمترکنند.باید توجه داشت که این نکات هم در مورد زمینه صفحه وهم در مورد خطوط آیات صدق می کند

بدون ترجمه باشد:
درهر کاری باید ابتدا هدف آن کار رادر نظر داشت ودراین مبحث هدف ما حفظ آیات قرآن است و نه حفظ ترجمه قرآن.به همین خاطر لازم است تمام تمرکز ما روی حفظ آیات باشدوچیزدیگری توجه ما را جلب نکند.به همین خاطر باید از قرآنی استفاده کرد که فقط متن آیات را دربر داشته باشدوترجمه یا هر گونه توضیح دیگری درصفحات مشاهده نشود.چون یکی از نکات مهم در حفظ قرآن تمرکز حواس است وباید سعی ما بر این باشد تا آنجا که می توانیم موانع این تمرکز را کمتر کنیم .دانستن معنی یا لااقل مفهوم کلی آیات کمک زیادی به حفظ ویادآوری آیات می کند،ولی این مطلب دیگری است .به هر حال توصیه می شود ،برای تمرکز حواس هرچه بیشتر و همچنین نظم در حفظ ترتیب صفحه ها(در مورد قرآن هایی که یک صفحه متن ویک صفحه ترجمه دارند)بهتر است از قرآنی که هیچ نوع ترجمه ای نداشته باشد استفاده کرد..

ب: مکان مناسب

در مورد مکان حفظ چند نکته کلی باید مد نظر قرار بگیرد.اینکه درچه مکان هایی به حفظ بپردازیم که بیشترین بازده را داشته باشد خود مسئله در خور توجهی است،اما شاید در ابتدا لازم باشد بدانیم در چه مکان هایی نباید کارهای ذهنی وبخصوص حفظ را انجام داد.در اصل می توان از این نگاه مکان ها را به سه دسته تقسیم کرد:
1-مکان هایی که برای حفظ مناسب نیست:
این هم به دو دسته تقسیم می شود ،یکی مکان هایی که از لحاظ معنوی برای حفظ شایسته نمی باشند و خوب نیست انسان در آن مکان ها به حفظ قرآن بپردازد که واضح است و نیاز به توضیح بیشتری ندارد.همچنین طهارت وپاکیزگی وغصبی نبودن مکان و همچنین لباس حافظ نیز می تواند یکی از عوامل موثرمعنوی جهت موفقیت در حفظ قرآن باشد.دوم مکان هایی که تمرکز حواس انسان را به هم می زنند.بدیهی است در مکان های شلوغ - پر سر وصدا - سرد - بیش از حد گرم ویا هر مکانی که به نحوی انسان را دچار مشکل کند وتمرکز حواس را به هم بزند ،نمی توان به حفظ قرآن پرداخت.
2-مکان هایی که برای حفظ مناسب است:
اگر نباید های مورد قبلی را رعایت کنیم می توان مکانی شایسته حفظ داشت.آرامش یکی از مهمترین عوامل تمرکز حواس استمحیط آرام وبی سر وصدا ازشرایط اولیه حفظ است.اگردر جایی هستید که تلوزیون یا رادیو روشن است،چند نفر با هم صحبت می کنند ویا سر وصدای بچه ها بلند است ،بهتر است برنامه حفظ را به وقت دیگری موکول کنید .پس محیط آرام اولین شرط یک مکان مناسب است
3-مکان هایی که از لحاظ معنوی برای حفظ شایسته تر است مثل مساجد واماکن متبرکه،.البته در مکان هایی مثل مساجد که معمولاًشلوغ است یا هر لحضه ممکن است کسی وارد شود نمی توان تمرکز چندانی داشت.پیشنهاد می شود برای بعضی از مراحل دوره از این اماکن استفاده شود.به طور خلاصه می توان گفت مکانی را که برای حفظ انتخاب می کنید باید محیطی آرام ومناسب ومکانی پاکیزه ودور از هر گونه دغدغه باشد.نکته دیگر اینکه سعی کنید مکان حفظ تا انجا که ممکن است ساده باشد،زرق وبرق های اضافی-تصاویر متعدد وچیزهایی از این قبیل ممکن است حواس انسان را به جای دیگری معطوف کند.مثلاً،در مورد نماز،اگر دقت کرده باشید،بسیاری از چیزهایی که مکروه قلمداد شده است عواملی هستند که تمرکز حواس نمازگزار را به هم می زنند.اینکه روبروی عکس نماز خواندن مکروه است ویا مقابل درب باز نماز نخوانید ونکاتی از این قبیل.که شاید یکی از فلسفه های مکروه بودن این موارد همان بر هم خوردن تمرکز حواس نمازگزار باشد،برای حفظ قرآن هم-حد اقل برای اینکه بهتر حفظ کنیم-باید تا آنجا که می شود عوامل بر هم زننده تمرکز را از بین برد تا حواس انسان فقط به یک موضوع،که همان حفظ قرآن است،معطوف باشد.نا گفته نماند که در مورد کودکانی که در سنین پایین تر هستند،جذاب کردن محیط وامکانات حفظ-البته در حد لازم-نه تنها خوب است بلکه گاهی اوقات جهت تشویق وترغیب بیشتر ضروری ست

نکته
دیگر اینکه سعی کنید حتی المقدور در یک مکان معین ومشخص به حفظ بپردازید وتا آنجا که ممکن است محل حفظ را عوض نکنید.
فرضاًاین طور برنامه ریزی کنید که هر روز در محل مشخصی-مثلاًدر فلان اتاق-و همچنین در یک ساعت مشخص به حفظ قرآن بپردازید.این خود موجب می شود که انسان به شکلی به آن مکان وزمان معین عادت کند وبه اصطلاح نسبت به آن موقعیت مکانی وزمانی خاص شرطی بشود،و هر روز جهت انجام کار مورد نظر-که همان حفظ قرآن است-درهمان زمان مشخص،به مکانی که عادت کرده است برود.یکی دیگر از فوائد مکان ثابت این است که معمولاًوقتی انسان وارد محیط جدیدی می شود،مدتی را صرف کنجکاوی در چگونگی محیط می کند وچه بسا در حین حفظ حواسش به جزئیات محیط جدید باشد،ولی مکانی که فرد هرروز با آن سر وکار دارد برایش عادیست واین مشکلات را ندارد.پس دقت کنید که مکان حفظ خود را عوض نکنید مگر اینکه آن مکان دیگر محیط مناسبی برای حفظ نباشد،یا واقعاًازآن خسته شده اید واحتیاج به یک تنوع دارید.مطلب دیگری که قابل ارائه هست این است که بعضی ها به علت شغل ویا هر مسئله دیگری ناچارند در دو مکان به حفظ بپردازند.اینان هم باید سعی کنند که همان دو مکان هم دو مکان مشخص با زمان های معین باشد .البته اگر سعی شود فقط یک مان باشد بهتر است.زمان را می توان تقسیم کرد. در یک مکان مشخص در دو زمان -مثلاًصبح وشب-به حفظ پرداخت.

ج:برنامه ریزی

کسی که می خواهد حفظ قرآن راشروع کند باید از همان اول کار یک برنامه ریزی دقیق داشته باشدوسعی کند تا آخر کار یک برنامه دقیق و منظم را دنبال کند.ویژگی های کلی برنامه حفظ می تواند به این صورت باشد

برنامه ای قابل اجرا باشد:یعنی برنامه ای باشد که بتوان آن را پیاده کرد ومورد استفاده قرار داد.سنگین نباشد،با وقت انسان سازگار باشد، معمولا بعضی ها در آغاز کار برای خود برنامه های سنگین می ریزند و بعد گیر می کنند.

با سایر برنامه های ما هماهنگ باشد:برنامه ای که در نظر گرفته می شود باید هم ازلحظ حجم و هم از لحاظ زمانی با سایر برنا مه هایی که داریم-مثلاًبرنامه های درسی- هماهنگی داشته باشد و به اصطلاح تداخلی بین بر نامه ها بوجود نیاید.یعنی هر چیز به جای خود.برنامه حفظ قرآن،درس،تفریح،کار واستراحت،هر کدام وقت خودش را بشناسد.واین امر می طلبد که فرد حفظ کننده نه تنها برای حفظ قرآن،بلکه برای سایر امور نیز برنامه ریزی داشته باشد.به بیان دیگر می توان گفت:یکی از شرایط مهم حفظ قرآن این است که انسان زندگی منظمی داشته باشد لا اقل کارهای مستمرش تابع یک نظم نسبی باشد.وگرنه ممکن است به هیچ کدام از کارهایش نرسد.نه حفظ،نه درس ونه کارهای دیگر
برنامه ای انعطاف پذیر باشد:

معمولاًبرای هر کسی کارهای نا خواسته پیش می آید،یا گاهی اوقات حجم بعضی از برنامه ها زیاد می شود -مثلاًفصل امتحانات و سنگین شدن بر نا مه های درسی-به همین خاطر لازم است که برنامه حفظ ما قابل انعطاف باشد.(البته نه بیش از حد)یعنی بتوان آن را در یک چهار چوب مشخص کم وزیاد کرد.مثلاًمی توانید برای زمان یا میزان حفظ روزانه خود یک حد اقل و حد اکثر بگذارید که فرضاًمیزان حفظ بین یک تا یک ونیم صفحه وزمان آن روزانه یک ساعت تا یک ساعت ونیم باشد.ولی نکته ای که باید به آن التفات داشت این است که اصل برنامه باید ثابت باشد ودر مواقع ضرورت از مجال ها استفاده کردمثلاًبرنامه شما این است که روزی یک ساعت یک صفحه حفظ کنید،ودر مواقع خاص این برنامه به روزی نیم صفحه با نیم ساعت زمان تبدیل می شود.بعضی ها هم گفته اند برنامه ای خوب است که یک حد اقل داشته باشد ولی حد اکثر نداشته باشد .اینطوری:من حد اقل باید روزی یک صفحه حفظ کنم بیشتر شد عیبی ندارد کمتر نباید بشود. البته این خوب است ولی بهتر است حد اکثر آن هم مشخص شودکه مثلاًدیگر روزی بیش از سه صفحه هم حفظ نمی کنم.این مسئله در مورد زمان نیز مصداق دارد.به طور کلی بایدبین ماکزیمم ومینیمم برنامه ما تعادل و تناسبی بر قرار باشد.اینطور صحیح نیست که بگوییم من حد اقل روزی یک صفحه حفظ می کنم وحد اکثری ندارد ،وقت کنم روزی ده صفحه هم حفظ می کنم.در مورد زمان هم همینطور،خودتان را به میزان زمان مشخصی عادت دهید که حد اقل داشته باشد وحد اکثر آن هم با حد اقلش تناسب داشته باشد.مثلاًروزی یک ساعت تا یک ساعت ونیم،نه فرضاًروزی یک ساعت تا هرچه که شد

آشنایی با قوائد تجوید،روخوانی و وقف وابتدا:



لازم است فردی که قرآن حفظ می کند به این قوائد آشنایی داشته باشد و قبل از شروع کار حفظ باید ابتدا صحیح خواندن قرآن را آموخت.تا هم قرآن را غلط نخوانیم وهم اینکه غلط حفظ نکنیم.چون معمولاًبرای حفظ هر آیه لازم است چند بار آن آیه از رو و چندین بار از حفظ خوانده شود،حال اگر کسی با قوائد صحیح خوانی قرآن آشنایی نداشته باشد در اثر تکرار زیاد همان لحن غلط در ذهنش می ماند و بعد درست کردنش بسیار مشکل می شود.مخصوصاًدر مورد مخارج وصفات حروف،که اگر کسی به صورت نادرست تکرار زیاد داشته باشد برایش ملکه شده و در ذهنش همانطور باقی می ماند و درست کردنش خیلی سخت تر می شود .به همین خاطر باید اول قوائد صحیح خوانی قرآن را آموخت و بعد به حفظ قرآن پرداخت.

ترتیل خوانی و لهجه عربی:
هم در زمانی که آیات را به قصد حفظ می خوانید و تکرار می کنید وهم در زمان دوره ،چه از رو بخوانید و چه از حفظ،باید با یک صوت آهنگین و لهجه عربی باشد.با همان شیوه ای که امروزه به ترتیل مشهور است که در اصل همان تدویر است.این امر چند کمک به شما می کنداولاینکه وقتی با یک صدای نیکو وآهنگین بخوانید بیشتر به خواندن وحفظ قرآن ترغیب می شوید ومی توانید مدت طولانی تری به حفظ یا دوره بپردازید.دومینحسن این کارساخته شدن و پخته شدن صدای شماست.حتی برای کسانی که در زمینه صوت وقرائت کار می کنندتوصیه می کنند که هرروز مقداری از قرآن به صورت ترتیل بخوانند.سومینفایده این کار این است که قوائد تجوید وروخوانی را بهتر می شود بجا آور.البته در هنگام تکرار برای حفظ یکی دو بار هم بدون آهنگ و به اصطلاح به صورت فصیح خوانی بخوانید با رعایت کامل تجوید و لهجه ی عربی(زمانی که از حفظ می خوانید)

در مورد لهجه عربی هم منظور این است که قرآن را عربی بخوانید نه مثلاً با لهجه فارسی.کسره نزدیک به یا تلفظ شود،ضمه نزدیک به واو،الف مدی بعد از حرف استعلا باز تلفظ گردد ویا اینکه حروف در مخارج صحیح عربی تلفظ گردد.

سزا نیست که حافظ قرآن، کسی از اهل زمین را از خود ثروتمندتر بپندارد، هر چند سراسر پهنه گیتی را مالک باشد.

بحارالانوار : ج 92 / ص 192 / ح 5

حضرت ایه الله وحید خراسانی دامت برکاتهپس از ذکر این حدیث در جلسه درس تفسیر سوره یس در مسجد اعظم قم بیاناتی با این مضمون فرمودند:

هر کس که این سخن به او رسید سعی کند که هر روز این سوره را بخواند سرّ آن این است که آرزوی خاتم ص در آن است و از همین امروز شروع کنید و ثواب قرائت آن را تقدیم کنید به وجود حضرت خاتم ص روز بعد به فاطمه زهرا س روز سوم به امیرالمومنین ع ...تا وجود مبارک حضرت صاحب ع که در این ترتیب هم سرّی است.

دوستان قرآنی عزیزی که پس از خواندن این حدیث زیبا از رسول خدا ص تصمیم گرفتند که هر روز این سوره را بخوانند می توانند با مراجعه به سایت

www.bayasin.com

در خانواده ی یاسین ثبت نام کنند و از مزایای سایت نیز برخوردار شوند.

این مطلب را به دوستان و عزیزانتان نیز انتقال دهید.

التماس دعا

هرگاه خواستید مالتان از دزدی و نابودی بیمه شود دو آیه ی انتهای سوره مبارکه اسراء را سه مرتبه به آن بخوانید.

هنگام مسافرت یا ترک ماشین در محلی و یا هر چیز دیگری می توان خواند.

بسم الله الرحمن الرحیم

-1عدم استفاده از یک قرآن مناسب؛ قرآن های پانزده خطی برای داشتن تصویر و الگوریتم محلی صفحه، قرآن های مناسبی هستند.


-2تعجیل در کار حفظ قرآن؛ قرآن آموزان در فرآیند حفظ معمولاً برای سریع پیش بردن کار، غافل از مسئله اطمینان نسبت به یادگیری آیات هستند.نباید زمانی که توانستیم برای اولین بار آیه ای را از حفظ بخوانیم سریع سراغ آیه بعد برویم. می بایست چندین بار آیه را تکرار کنیم تا کلمات در ذهن جای مناسب ومتقن خود را پیدا کنند، سپس اتصال آیه را با آیه بعد برقرار کنیم.پس از اطمینان از حفظ هر دو آیه می توانیم سراغ آیه بعد رویم.

*شروع کار حفظ با حجم زیاد؛ حفظ کردن سه خط از قرآن، آن هم در یک زمان، حتی برای نابغه ها هم دور از دسترس است. در فرآیند حفظ می طلبد ما از ابزارها و روش هایی برای ارتقاء کیفیت کار حفظ استفاده کنیم، تقطیع خوانی برای حل این امر از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است.
*کم نگاه کردن به قرآن؛ عدم توجه و دقت کافی روی کلمات از مشکلات شایع بین قرآن آموزان به شمار می رود که "خوب ندیدن کلمات" به این مسأله دامن می زند و موجب می شود تصویر ذهنی کلمات را نداشته باشند و نتوانند این اطلاعات را خوب به خاطر بیاورند و یا این که مدام مشکل اعراب داشته باشند.بنابراین می طلبد تا ما زمان کافی برای "دیدن کلمات" را در نظر بگیریم.
*عدم استفاده از نوار ترتیل و یا کم گوش کردن؛ در حین گوش کردن نوار ترتیل می توان سه قوه دیداری، شنیداری و گفتاری را با هم درگیر کرد. خوب شنیدن و خوب خواندن به ما کمک می کند تا خوب کلمات را به خاطر بسپاریم و با خوب تکرار کردن می توانیم از اتقان محفوظات جدید اطمینان حاصل کنیم. ضمن این که خوب کار کردن و خوب جواب دادن حس خوبی به قرآن آموز القاء می کند.همین امر سبب کاهش استرس و نگرانی اوست.
اما در این بین تنها نگرانی برخی از قرآن آموزان این است که فکر می کنند گوش دادن نوار ترتیل زمان زیادی را از آن ها می گیرد و این نگرانی از اتمام زمان و نداشتن فرصت کافی، برای پرداختن به دوره محفوظات، نگرانی و استرس کاری آن ها را بیشتر می کند.

با بررسی هر دو حالت یعنی استفاده و عدم استفاده از نوار ترتیل متوجه شدند، زمانی که از نوار ترتیل استفاده نمی کنند مشکلات تلاوتی دارند و می بایست مدام آیه را تکرار کنند تا بتوانند آیه را صحیح و روان از حفظ تلاوت کنند، این مستلزم آن است که زمان بیشتری را صرف کنند تا مشکلات اعرابی خود را برطرف سازند.

*استفاده از نوار سه بار تکرار برای حفظ.


3-کد گذاری نکردن اطلاعات و نداشتن رمز عبور؛ قریب به اتفاق قرآن آموزانی که درگیر مشکلات حفظ هستند به این مسئله توجه ندارند که قبل از شروع به کار حفظ نیاز است جایگاهی برای ذخیره سازی آن اطلاعات در ذهن تعریف شود.شناسنامه اطلاعاتی که قرار است حفظ شود در تعریف این جایگاه موثرند.

و اما شناسنامه این اطلاعات چیست؟ دانستن این که چه سوره ای را می خواهیم حفظ کنیم، این سوره چند آیه دارد، در چه جزئی قرار دارد؟ قبل و بعد این سوره چه سوره هایی هستند؟ این سوره با چه صفحه ای شروع و با چه صفحه ای ختم می شود؟ صفحه ای که قرار است حفظ کنیم شامل چه آیاتی می شود؟ ویژگی منحصر به فرد این سوره چیست؟

مثلاً اغلب آیه های سوره "طه" به "الف"ختم می شود و یا در سوره مبارکه "قمر" همه آیات به حرف "ر" ختم می شود.


-4تکرارهای بی صدا هم با نوار استاد، هم بدون نوار استاد؛ زمانی که قرآن آموزان به نوار ترتیل گوش می دهند سه قوه دیداری، شنیداری و گفتاری می بایست به نحوه خوب خواندن و بلند خواندن استاد توجه بیشتری کنند تا بتوانند مانند استاد با ترتیل و بلند بخوانند و سعی کنند تا سرعت خواندن خود را با استاد همگام سازند.

این امر کمک می کند تا ضمن ارتقای کیفیت تلاوت محفوظات خود، به یک سرعت متعادل و مطمئنه نیز دست یابند. شرکت در همخوانی های سر کلاس به آزاد شدن این انرژی درونی کمک موثری می کند.

در مورد تکرارهای بی صدا بدون نوار استاد هم وضعیت به همین شکل است و باید سعی کنیم به گونه ای بخوانیم و تکرار کنیم که صدای خود را واضح و بلند و رسا بشنویم این هم به تقویت حفظ آیات کمک می کند و هم این که بهتر و راحت تر در می یابیم چه کلماتی را خوب به خاطر نمی آوریم.


5-یادداشت برداری؛ از جمله ابزارهایی که می تواند در رفع مشکلات حفظ و به خاطر آوردن کلماتی که ذهن تصویر روشنی از آن ها ندارد کمک به سزایی کند.

*برگه یادداشت حفظ روز؛ برگه ای است که قرآن آموز کلمات و عباراتی که پس از حفظ به خاطر نیاورده داخل آن یادداشت می کند و پس از اتمام کار حفظ روز، قرآن خود را می بندد و با مراجعه به برگه یادداشت، به کلمات نوشته شده توجه کرده و سعی می کند به خاطر بیاورد این لیست از کلمات مربوط به کدام آیات هستند. بعد آیه را از حفظ بخواند و از صحت تلاوت آن هم اطمینان حاصل کند.


-6برخی از عوامل زیر به عنوان علائمی است که سبب اختلال در تمرکز می شوند و شناخته شدند:

الف)عدم توجه به زمان مناسب حفظ؛ زمان مناسب برای حفظ آیات موقعی است که انسان از لحاظ روحی و جسمی آمادگی این مسئله را دارد. اما باید به نظم این زمان هم توجه داشت چرا که اگر قرآن آموز روزانه ساعت خاصی را به کار حفظ اولیه اختصاص دهد پس از مدتی ذهن ورزیده تر شده و آمادگی بیشتری برای پذیرش و ذخیره داده ها پیدا می کند.

ب)عدم توجه ذهن به کار حفظ و نتیجه آن؛ معمولاً قرآن آموزان در ابتدای کار با فرآیند حفظ و شیوه های صحیح آن آشنایی کافی ندارند بنابراین مدام وضعیت کاری خود را با دیگر دوستان مقایسه می کنند. حال چه از نظر کیفیتِ پاسخ گویی به مربی وچه از نظر میزان زمان کاربردی حفظ خود و همین قیاس سبب می شود تا احساس خوبی از پیشرفت تحصیلی نداشته باشد و خود را در این مسئله بی استعداد و یا کند ذهن تلقی کند.

*تلاش شما دیده می شود، نتیجه را به ما واگذار کنید؛ دانستن این نکته که تلاش و فعالیت های قرآن آموز نسبت به نتیجه کار برای مربی دارای اهمیت بیشتری است می تواند سبب کاهش استرس و نگرانی قرآن آموز شود.

ج)عدم شناخت و آگاهی کافی از متفاوت بودن جنس آیات و جزءهای قرآن؛ به طور مثال در جزء 1 هر صفحه معمولاً شامل بیش از 5 یا 6 آیه نیست و آیات طولانی و روان هستند ولی جزء 30 کاملاً متفاوت است چرا که آیات کوتاه هستند و در هر صفحه 15 تا 20 آیه وجود دارد. بالطبع حفظ این آیات سخت تر است و انرژی بیشتری از قرآن آموز می طلبد. این عدم شناخت، استرس و نگرانی آن ها را بیشتر می کند. همین استرس و نگرانی از عوامل اختلال تمرکز به شمار می رود.

د)عدم توجه به معنی؛ اغلب قرآن آموزان قبل از شروع به کار حفظ اولیه به معنای آیات توجه ندارند و یا در حین حفظِ آیات، معنی را مطالعه می کنند.همین امر سبب می شود ذهن، درگیر دو ناحیه "ترجمه و مفاهیم" و "حفظ" باشد.بنابراین سطح تمرکز روی کلمات پایین می آید چرا که کار روی ترجمه و مفاهیم بیشترین انرژی قرآن آموزان را از آن ها می گیرد و سبب می شود که قرآن آموزان انرژی کافی برای تکرار و تمرین های مناسب حفظ نداشته باشند بنابراین زود خسته می شوند و با رسیدن به یک حفظ سطحی و کوتاه مدت کار را رها می کنند.

توجه به معنی آیات قبل از شروع به کار حفظ باعث می شود ذهن با دراختیار داشتن زمینه ای از معنای آیات، آمادگی لازم و توجه و تمرکز کافی را پیدا کند. سپس قرآن آموز حفظ روز خود را راحت تر شروع می کند.

مثلاً اگر عبارت پایانی آیات را فراموش کند می تواند با کمی دقت و توجه بر روی ابتدای آیات، آن ها را به خاطر بیاورد چرا که پایان آیات با ابتدای آیات مرتبط است. مثلاً آیه 15 سوره مبارکه حجرات:

انما المومنون.......اولئک هم الصادقون

ه)عدم دقت در درست نشستن؛ بی توجهی به این مسأله می تواند خستگی زودرس برای قرآن آموز به همراه بیاورد.

و)نداشتن اعتماد به نفس؛ باز بودن قرآن و وابستگی به آن حین تکرارهای زیاد نشان از عدم اعتماد به نفس قرآن آموز دارد. می بایست پس از حفظ هر آیه قرآن آموز قرآن خود را ببندد و سعی کند تا از حفظ، آیات را به خاطر آورد و این کار را چندین بار تکرار کند تا کلمات جایگاه و اتقان خودشان را در ذهن پیدا کنند.

*و اما نکته اساسی حفظ: اغلب قرآن آموزان دقت و توجه کافی روی صحیح خوانی و روان خوانی ندارند چراکه قبل از حصول اطمینان راجع به صحت صحیح خوانی شان اقدام به کار حفظ می کنند.

به جهت وسعت رزق 41 بار سوره انشراح را بخواند.

ختم سوره القارعه به جهت بر آمدن هر مطلب مهمی 180 بار بخواند مجرب است.

برای جلب محبت کسی و خود را در دل کسی جای کردن به عدد حروف ابجد اسمش سوره حمد را تا 41 روز بخواند.

برای فرار از غیبت دیگران،آیه ی 12 حجرات را هر صبح 5 مرتبه بخواند.

ادامه دارد....

1ـحفظ قرآن را از کودکى به فرزندانمان بیاموزیم;

2ـهنگام حفظ, روخوانى قرآن را بدرستى آشنا باشیم;

3ـآیات را بالحن و لهجه عربى همراه با تامل و دقت حفظ کنیم;

4ـروش ترتیل را بیاموزیم و با همین روش آیات را فراگیریم;

5ـاز یک جلد قرآن خوش خط و معین استفاده کنیم;

-6روزى نیم ساعت تمرین داشته باشیم و کم کم مدت آنرا زیاد کنیم;

7ـدر اوقات منظم مثلا هر روز ساعت 7 صبح به حفظ بپردازیم;

8ـحفظ را با سوره هاى کوچک آغاز کنیم;

9ـیک بار به صورت کند, یک بار به صورت متوسط و بار دیگر به صورت تند تمرین کنیم;

10ـهنگام عصبانیت, گرسنگى, تشنگى و خواب آلودگى حفظ نکنیم;

11ـشماره آیات و صفحه قرآن را بخاطر داشته باشیم;

12ـحفظ قرآن نیاز به تکرار مداوم دارد.;

13ـدر مسافرت ها مى توانیم بیشتر به تکرار بپردازیم;

14ـبراى حفظ, از قرآن هاى ترجمه شده استفاده نکنیم;

15ـآیه هاى طولانى و سور طولانى را مى توانیم بخش بخش کنیم;

16ـدر حفظ آیات شبیه به هم حفظ شماره آیات و دقت بیشتر لازم است;

17ـحفظ قرآن به صورت مباحثه دونفرى آسان تر و مفیدتر است.

سلام

اگر تا به حال فکر می کردید که برای حفظ قرآن دیر شدهاگر فکر می کنید شما این استعداد را نداریداگر فکر می کنید که حفظ کردن قرآن فقط مخصوص نابغه هاستاگر فکر می کنید که شما نمی توانید...
اشتباه فکر می کنید...

چون ما به شما ثابت می کنیم  که شما هم میتوانیددر هر سنی که  باشید ،با هر استعداد و حافظه ای که باشیدمی توانید...فقط کافی است که بخواهید و بعد خدا و قرآن هم یاریتان کندشما هم می توانید درجات بهشت را به نام خود کنیدچون درجات بهشت به تعداد آیات قرآن است و هر کس هر آیه ای را حفظ کند یک درجه از بهشت به نام او می شود و روزی میرسد که به حافظ گفته می شود که بخوان و بالا برو ،این سخن خود رسول خداست
پس بشتابید به سوی دعوت قرآنبشتابید به سوی حفظ قرآن
همین الان تصمیم بگیرید و شروع کنید

این کلاس ها برای همه ی افراد اعم از آقایان و خانم ها و حتی
 کودکان و نوجوانان برگزار می گردد.
برای اطلاع از نحوه ی کلاس ها و ثبت نام با ایمیل مدیر گروه یا با
 تلفن های زیر تماس بگیرید.

در ضمن حافظان عزیز نیز میتوانند همه روزه با مراجعه به این
 وبلاگ به دانسته های قرآنی خود اضافه کنند و با درج ایمیل خود
در قسمت خبرنامه ، از مطالب جدید وبلاگ،هر روز با خبر شوند.

---

ghoraniha@yahoo.com

0919-9210802

0935-5155365

دوستان قرآنی ،فراموش نکنیددر مقابل هرحرفی از قرآن که  به زبان می آورید ده نیکی برایتان نوشته می شود.
مثلا با خواندن «بسم الله الرحمن الرحیم» که 19 حرف است 190 حسنه نوشته می شود.
فکرش را بکنید، فقط در مقابل«بسم الله الرحمن الرحیم»190 حسنه!!! پس در مقابل بقیه ی آیات و تکرار مداوم همراه حفظ و بعد از حفظ چگونه خواهد بود؟؟؟

همانا بسیاری از ترازوها در روز قیامت فقط به یک حسنه نیاز دارد تا کفه ی نیکی ترازو بر کفهی بدی سنگین تر بیاید؛ و راه به سوی بهشت به فضل و رحمت خداوند بازگردد!!!

التماس دعا

تربیت 10 میلیون حافظ قرآن/ تألیف 7 کتاب جهت آموزش قرآن دانش آموزان

طرح ملی تربیت 10 میلیون حافظ قرآن از روز یکشنبه 17 مهر ماه آغاز می‌شود، در همین راستا ‌به منظور غنابخشی به فعالیتها 7 عنوان کتاب جهت آموزش قرآن به دانش آموزان از مقطع ابتدایی تا دبیرستان تألیف شده است.

به گزارش خبرنگار مهر، محمد حسین محمد زاده مدیر رادیو قرآن عصر چهارشنبه 13 مهر در نشست خبری ستاد ملی تربیت 10 میلیون حافظ قرآن، بر لزوم اهتمام مؤمنان به حفظ قرآن تأکید کرد و با اشاره به فرمایشات اخیر مقام معظم رهبری در این خصوص گفت: یکی از راههای مؤثر در انس و تدبر در قرآن حفظ آیات و عمل به آن است . وی یادآور شد:‌ تجربه نشان داده کسانی که موفق به حفظ قرآن کریم می شوند به طور جدی یک نوع فرهنگ قرآنی ناب را در خود نهادینه می کنند و آموزه های آن به مرور در جان آنها نقش می بندد . مدیر رادیو قرآن یادآور شد: رهبر معظم انقلاب در دهه 70 بر اساس جمعیت و فضای حاکم در آن زمان بر حفظ قرآن یک میلیون ایرانی توصیه کردند اما با توجه به تغییر جمعیتی تا پایان دهه 80 و آغاز دهه 90 و با توجه به گسترش مراکز قرآنی، ایشان بر لزوم تربیت حداقل 10 میلیون حافظ قرآن تاکید کردند. وی افزود: به فضل الهی در ابتدای توصیه مقام معظم رهبری در ماه رمضان امسال طرح تربیت 10 میلیون حافظ قرآن در کمیسیون آموزش عمومی قرآن کشور به ریاست وزیر آموزش و پرورش مطرح و مرحله اول آن به زودی اجرا خواهد شد. محمد بنیادیمشاور قرآنی وزیر آموزش و پرورش نیز در این نشست با اشاره به تأکیدات مقام معظم رهبری مبنی بر تربیت قرآنی دانش آموزان یادآور شد: برای برون رفت از جنگ نرم جز واکسینه کردن جامعه از طریق انباشتگی ذهن از بهترین ها چاره ای نداریم که قرآن خود از بهترین کتابها در این مسیر خواهد بود. بنیادی با اشاره به ایجاد 10 هزار مدرسه قرآنی در کشور، از تألیف 7 کتاب جهت آموزش قرآن دانش آموزان از مقطع ابتدایی تا دبیرستان خبر داد . وی افزود:‌ کتابهایی با موضوع روخوانی، روانخوانی و تجوید از جمله این کتابها هستند. همچنین کتاب قرآن و شگفتی ها با رویکرد فهم و تدبر در قرآن و کتاب و معارف اسلامی نیز تدوین شده است. مشاور قرآنی وزیر آموزش و پرورش از افزایش ساعت تدریس قرآن برای دانش آموزان خبر داد و گفت: طرح در محضر قرآن برای مقطع ابتدایی با هدف جهش آموزش قرآنی کودکان، طرح همگام با قرآن برای مقطع راهنمایی جهت ایجاد فضای گفتمان قرآنی برای تمام دروس و طرح کارگاه قرآن پژوهی ویژه دبیرستان و طرح مسابقات بین المللی دانش آموزان و فرهنگیان ملل اسلامی از جمله طرح هایی هستند که در آینده اجرا می شوند. بنیادی از اجرای آموزش 40 ساعته قرآن ویژه معلمان با موضوع قرآن در خانواده و خانواده در قرآن در آینده نزدیک خبر داد و افزود: علاوه بر ایجاد 20 هزار مدرسه قرآنی در ایران، تمام مدارس خارج از کشور ایران نیز دارای تابلوی مدارس قرآنی خواهند شد، مگر کشورهایی که در آنها این مسئله امکانپذیر نیست. مشاور قرآنی وزیر آموزش و پرورش در مورد ایجاد مدارس قرآنی گفت: 50 میلیارد تومان جهت این کار تزریق شده است و حداقل یک و نیم میلیون دانش آموز زیر نظر این مدارس آموزش های قرآنی را فرا می گیرند  و پیش بینی می کنیم این تعداد در سال آینده به 3 میلیون نفر افزایش یابد. بنیادی با بیان اینکه آموزش و پرورش تفسیر قرآن را از مهجوریت خارج کرد، از اجرای 700 جلسه تفسیر قرآن با حضور نمایندگان ولی فقیه استانها خبر داد و یادآور شد: همچنین 3 هزار جلسه تفسیر قرآن با حضور اساتید حوزه و دانشگاه اکنون در حال اجراست. به گزارش خبرنگار مهر، اجرای طرح ملی تربیت 10 میلیون حافظ قرآن از یکشنبه 17 مهرماه آغاز و مرحله دوم آن انتهای بهمن ماه امسال و مرحله سوم آن نیز پایان خرداد یا تیرماه 91 خواهد بود . در مرحله اول، طرح ملی تربیت 10 میلیون حافظ قرآن حفظ حزب 120 قرآن را شامل می شود . بر اساس این طرح مدیران مدارس موظف هستند 20 درصد از دانش آموزان علاقمند را برای حفظ قرآن جذب و تربیت کنند و دیگر مراکز قرآنی سراسر کشور نیز در این طرح ملی مشارکت خواهند داشت. منبع:خبر گزاری مهر

,

یک انسان با حافظه معمولی می‌تواند در نیم ساعت یک صفحه از قرآن را حفظ کند، بنابراین چنین فردی می‌تواند با صرف 2 ساعت وقت چهار صفحه را حفظ کند ولی نگهداشتن حفظ بسیار مشکل است و نیاز به تمرین و مداومت فراوان دارد.

به کار بستن این برنامه می‌تواند چنین فردی را حافظ کل قرآن نماید:

1.هنگامی که یک صفحه را با تسلط کامل حفظ نکرده‌اید، سراغ صفحه بعد نروید.

2.قبل از شروع صفحه جدید از اوّل قرآن تا جایی که حفظ کرده‌اید را مطالعه نمایید و اشکالات خود را برطرف نمایید، بعد از اینکه به صورت روان، از حفظ آن را تلاوت کردید و همه محفوظات ملکه ذهنتان شد صفحه جدید را شروع کنید.

3.هر صفحه را که حفظ می‌کنید، یک مرتبه نیز آن را بنویسید، چون علم فرار است و با کتابت در ذهن بهتر مستقر می‌گردد و در روایات نیز آمده است که:
اُکْتُبُوا فَاِنَّکُمْ لا تَحْفَظُونَ حَتّی تَکْتُبُوا[1].
«بنویسید زیرا شما تا ننویسید مطلبی را حفظ نمی‌کنید».

توضیح برنامه:
انسان وقتی تصمیم قطعی و نیت حفظ قرآن می‌کند، از ابتداء قرآن آغاز و با همتی بلند کار خود را شروع و با خود عهد می‌بندد که تا قرآن را تمام نکرده است دست از این کار نمی‌کشد.
معیار و ملاک سوره حمد است، یعنی تا انسان صفحه 2 را مانند سوره حمد از حفظ نشده است، سراغ صفحه 3 نرود و بعد از اینکه این صفحه را به طور دقیق و روان تلاوت کرد، یک بار صفحات گذشته را نیز مرور نماید، اگر ایراد و اشکالی نداشت، آن‌گاه صفحه 4 را حفظ نماید.
به این ترتیب تا پایان جزء به پیش برود، آن‌گاه اگر جزء اوّل را به خوبی از حفظ شده بود، جزء دوّم را ‌‌آغاز نماید.
نباید فراموش کرد که هنگام حفظ هر صفحه‌ای حتماً باید تمام صفحات گذشته را از حفظ قرائت کرده و از تسلط بر همه آنها مطمئن شد.
توجه!
اگر کسی با این روش روزی 3 ساعت به طور منظم کار کند و در مدت یک ساعت دو صفحه حفظ نماید و 2 ساعت نیز برای مرور محفوظات گذشته صرف نماید، می‌تواند در مدت 10 ماه (302 روز) حافظ کل قرآن گردد.

قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم :

حمله القرآن عرفا اهل الجنه و المجاهدون فی الله قواد اهل الجنه و الرسل ساده اهل الجنه

رسول خدا صلوات الله علیه فرمودند:

حاملان قرآن(حافظان قرآن) عارفان اهل بهشت و تلاش کنندگان در راه خدا پیشوایان اهل بهشت و پیامبران، سادات و سروران اهل بهشت هستند.

النوادر للراوندی ص19

پیام ها:

1-حاملان و حافظان قرآن در زمره پیامبران و رزمندگان در راه خدا، در بهشت قرار دارند.

2-حافظان و حاملان قرآن، به برکت قرآن کریم، عارفان بهشتیان هستند، لذا منزلت و جایگاه ایشان در دنیا نیز باید مورد احترام مردم باشد.

3-این حدیث مشوقی است برای مشتاقان بهشت و رضوان الهی که آن را در انس با قرآن بیابند.

1-کاملا به نکات ظریف و دقیق هر دو (زبان اصلی و ترجمه) مسلط باشد.

2-به اسلوب ها و ویژگی های هر دو زبان آگاهی کامل داشته باشد.

3-ترجمه را به همه ی معانی اصلی و مقاصد مربوط به متن، به نحو مطمئنی ایفا نماید.

 4-ترجمه را چنان نیکو ادا نماید که مستقل و بی نیاز از متن باشد؛ به گونه ای که اگر کسی فقط ترجمه را مطالعه کند، نیاز به مراجعه به متن پیدا نکند.

جمعا 11بار

7 آیه در سوره مبارکه روم

2آیه در سوره مبارکه شوری

2 آیه در سوره مبارکه فصلت

آیا میدانید  نام چند کوه در قرآن آمده است؟

کوه طور سینا  سوره ی مبارکه مومنون آیه 20(محل مناجات حضرت موسی ع با خدا)

کوه جودی      سوره مبارکه هود آیه 44 (محل فرود کشتی نوح)

1. ضعف محفوظات

2 . عدم تسلّط بر معنی قرآن کریم

3 . عدم آشنایی با قواعد عربی (صرف و نحو)

4. عینیّت یا شباهت قسمتی از آیه

یکی از مهمّ ترین عوامل اشتباه در یاد آوری آیات، عدم تسلّط در حفظ آن آیات است.به گفته بسیاری از استادان و حافظان ممتاز، تسلّط زیاد و حفظ قوی مانع بروز اشتباه در آیات مشابه با یکدیگر می شود ؛چرا که حافظه ضعیف با کوچک ترین شباهتی در کلمات و جملات، به آیات دیگری منتقل می شود و چون حافظ تسلّط کافی ندارد، آیات و جملات مشابه را جا به جا تلاوت می کند و حتی اگر متوجّه اشتباه خویش شود، راهی برای خلاصی از این سردرگمی و تحیّر نمی یابد و چه بسا موجب دلزده شدن او از مرور و ادامه حفظ قرآن گردد؛ در حالی که این شباهت مختصر برای حافظ مسلّط، موجب اشتباه نمی شود. به عنوان مثال، به نمونه زیر که موجب اشتباه یکی از حافظان عزیز شده بود توجّه بفرمایید:

‹انّا کنّا ظالمین 46 ونضع الموازین... ›‹بل کنّا ظالمین 97 انّکم و ما تعبدون...›

این دو آیه در سوره مبارک انبیاء قرار دارند و همان گونه که ملاحظه می کنید، شباهت زیادی بین این دو عبارت نیست مگر 2 کلمه پایانی آیه 46 و97 . امّا همین شباهت اندک موجب شده بود که آن حافظ ضعیف،این آیات را جابه جا تلاوت کند؛ درحالی که با کمی دقّت در مکان آیات و ارتباط آنها با آیات مجاور هیچ گاه دچار این اشتباه نمی شد.

البتّه همان گونه که در شماره پیش یاد آورشدیم، نمی توان گفت با حفظ قوی و مرور زیاد، مشکل آیات مشابه به طور کامل حل می شود؛ چرا که عوامل دیگری هم موجب بروز اشتباه می شود که در ادامه خواهدآمد.

حافظ مسلّط به معنا و مفهوم آیات قرآن کریم، علاوه بر دست یافتن به هدف اصلی حفظ قرآن که همان فهمیدن مفاهیم متعالی قرآن است، در بسیاری از موارد، تسلّط بیشتری هم برالفاظ قرآن پیدا خواهد کرد و همان طور که هنگام حفظ و یاد سپاری آیات، با استمداد از معانی کلمات با سرعت و سهولت بیشتری حفظ می کند، در هنگام مرور نیز معنای آن به کمک حافظ می آید و به یاد آوری آیه کمک می کند؛ مخصوصاً در مواردی که تشابه لفظی وجود دارد و بسیاری از حافظان دچار مشکل می شوند و برای رهایی از این مشکل به قرینه یابی و رمزگذاری می پردازند.

به طور مثال، حافظ عزیزی را دیدم که در آیه 191 سوره بقره، در ضمایر هم و کم که 8 بار تکرار شده است (فاقتلوهم، ثقفتموهم، اخرجوهم، اخرجوکم، تقاتلوهم، یقاتلوکم، قاتلوکم و فاقتلوهم ) دچار اشتباه می شد و برای جلوگیری از آن قرینه گذاری می کرد؛ در صورتی که با توجّه به معنای کلمات می توانست بدون اشتباه آیه را تلاوت کند.

نمونه های بسیاری از این گونه آیات وجود دارد که به عنوان مثال به آیه های 11و 12 سوره نساء توجّه کنید.

شناخت قواعد صرف و نحو عربی هم در بسیاری از موارد راهگشای حافظان عزیز خواهد بود؛ مخصوصاً در مشابهاتی که منشأ اشتباه به دلیل اختلاف حرکات و اعرابِ کلمات است .

برای روشن شدن این بحث به یک مثال بسنده می کنیم :

سوره طه:فَلا یَصُدَّ نَّکَ عَنْها مَن... 16

سوره قصص:...لِلکافرین ؛ وَلَا یَصُدُّ نَّکَ ... 86 و 87

حرکت حرف دال در کلمه یصدنک به دو صورت فتحه و ضمّه آمده است که موجب اشتباه حافظ می شود؛ امّا با دقّت در قواعد صرفی مربوط به صیغه مضارع به همراه نون تاکید ثقیله، متوجّه تفاوت آن دو خواهیم شد و به خوبی به این نکته پی خواهیم برد، کلمة اوّل که صیغه مفرد غائب است (با توجه به فاعل که کلمه »من« است)، با فتحه خوانده می شود و آیه دوّم (که فاعل آن ضمیر »هم« است و به کافرین برمی گردد)، با ضمّه تلفّظ می شود.

وجود این نمونه ها در قرآن کریم اهمّیّت فراگیری صرف و نحو را برای حافظان قرآن آشکار می کند .

این عامل را می توان عامل اصلی اشتباه در آیات مشابه به شمار آورد که معمولا به همراه یکی از عوامل گذشته ،بروز می کند؛چون عبارتی که در دو آیه مشابه عین هم هست ،موجب انتقال ذهن حافظ می شود و ادامه عبارت که در دو آیه متفاوت است، جا به جا خوانده می شود (به مثال عامل اول توجه کنید.) نکته قابل توجه این است که عامل فوق معمولاً به همراه یکی از عوامل سه گانه گذشته موجب اشتباه حافظ می شود. در شماره های بعد می توانید راه حل مشکل آیات مشابه را پیگیری کنید.

با همکاری شما خوانندگان عزیز مشابهات بیشتری را شناسایی و رمزگذاری می کنیم ، ضمن اینکه منتظر پیشنهادها ،انتقادها و طرحهای جدید شما برای این مباحث هستیم .

رمزی که در این شماره در نظر گرفته ایم، مربوط به یکی از مثالهای قبلی است. این نکته را هم یاد آوری می کنیم، کسانی که توانایی یاد گرفتن قواعد عربی یا معنی کلمات را ندارند، برای رهایی از اشتباه باید قرینه گذاری کنند .

دو آیه سوره طه و قصص، در کلمه یصدنک: برای یاد سپاری این 2 کلمه و جا به جا نکردن آن، به شباهت ضمّه با حرف‹ و› توجه می کنیم؛ بدین صورت که در آیه ای که با واو شروع می شود، کلمه یصدنک با ضمّه و در آیه دیگر با فتحه به کار رفته است.

منبع:www.hawzah.net

اولین کسی کهقرآن را حفظ کرد، رسول اعظم اسلام(ص) بود. آن بزرگوار قرآن را از طریق عادیحفظ نکرد زیرا اگر همانند هر انسانی کتاب آسمانی را حفظ می‌کرد، احتمال خطا واشتباه بخصوص با گذشت زمان فراهم می‌شد، در صورتی که پیامبر(ص) به عنوان حاملپیام الهی نباید کوچک‌ترین و کم‌ترین خللی در حفظش ایجاد می‌شد.اما ازجمله مهم‌ترین صحابه پیامبر اکرم(ص) که بنا بر نقل منابع و کتب مختلف، قرآنرا حفظ کرده است، می‌توان به امام علی (ع) اشاره کرد. البته تعداد حافظانقرآن در صدر اسلام بسیار زیاد بودند[1]و همین مسأله باعث شد، متن و قرائت قرآندر طی سالیان متمادی و سینه به سینه،به نسل‌های بعدی منتقل شود و چیزی از آنکم نشود.در طول تاریخ اسلام، حفظ قرآن رشد وسیعی در بین طبقات مختلفمردم داشته است.شاید پرسیده شود: در آغـاز بـعـثـت پیامبر(ص )براى حفظ قرآن ازتحریف و نابودى، راهى جز به خاطر سپردن آیات اللهى وجود نداشت، ولى اکنونکه چاپ و نشر به پیشرفتى باور نکردنى دست یافته، چرا از حفظ قرآن سخن مىگوییم؟ در پـاسـخ به این پرسش باید گفت : کلام اللهى تنها براى جلوگیرى ازتحریف و نابودى بخاطر سـپـرده نمى شد تا با پیشرفت صنعت چاپ حفظ بیهودهجلوه کند؛ این امر انگیزه هاى گوناگون دارد که برخى از آن ها عبارتند از:

الف. جلوگیرى ازتحریف قرآن:

چنان که می دانید، در صدر اسلام آیات قرآن به صورت پراکنده و بر پوست، استخوان هاى شانه ودنـده هـاى جـانوران، چوب هاى درخت خرما، سنگ هاى سفید، کاغذ و پارچه ثبت مىشد و احـتـمـال نـابودى یا تحریف کلام اللهى همواره وجود داشت.در این موقعیت، پیامبراسلام (ص ) مسلمانان را به حفظ قرآن سفارش کرد و حتى گروهى رابرگزید تا بدین کار پردازند.

ب. عمل به قرآن:

یـکـى از اهـداف حـفظ آیات قرآن، عمل به مضامینآن است. وقتى انسان کلام وحى را به خاطر مـى سـپـارد، نـاخود آگاه جانشتاثیر مى پذیرد و او را در مسیر عمل به دستورهاى خداوند پیش مـى برد (پاداش بسیار حافظان قرآن که در برخى از روایات به چشم مى خورد، بدینجهت است). چنان که صحابه اى مانندعـثمان و عبداللّه بن مسعود گفته اند: «چون ده آیه از رسول خدا(ص )مى آموختیم تا آن ها را بـه طـور کـامـل به خاطر نمى سپردیم و عمل نمى کردیم , بهفراگیرى آیات دیگر نمى پرداختیم.»

ج.بهره مندى ازعبادت:

در آیـیـناسـلام، بـه خاطر سپردن آیات قرآن، عبادتى مهم به شمار مى رود و پاداش دارد.بیش تر روایـاتـى که درباره ى ارزش واهمیت حفظ قرآن ذکر شده است، نگاهابزارى ندارد و حفظ را تنها بـراى جـلوگیرى از تحریف عبادت نمى شمارد، درنگاه معصومان (ع) نفسِ به خاطر سپردن آیات اللهى، عبادت است و پاداش دارد:

« امام صادق ( ع ) مى فرماید: اللهم فحبب الینا حسن تلاوته و حفظ آیاته. »[2]

ایـن دعـا نشان مى دهد که نفس تلاوت قرآن و حفظ آن، محبوب حضرت(ع) است و امام ششم (ع) به خاطر سپردن آیاتاللهى را (بى توجه به مسأله ى تحریف) از حضرت احدیت در خواست مى کند. مـرحوم طبرسى در کتاب مکارم الاخلاق، بابى با عنوان « صلاه حفظ القرآن» دارد که نشان مى دهد، حفظ قرآن ذاتاً ارزشمند است و از عبادات شمرده مى شود.

فضیلت تلاوت و حفظ قرآن:

قرآن مائده ای است آسمانی و جاودانی که پروردگار هستی آن را در برابر اهل زمین گسترد، تا هرکس به قدر ظرفیتی که دارد، از آن بهره مند گردد. تلاوت و حفظ قرآن کریم از نظر تأثیر گذاری بر زندگی فرد، به دو جهت قابل بررسی است:

الف: برکات معنوی:در خصوص برکات معنوی تلاوت قرآن، آیات[3]و احادیث[4]، مفصل بیان شده اند. سفارش به حفظ آیات[5]، بررسی وضعیت حافظ در آخرت[6]، آثار بودنِ با قرآن[7]و ...، انگیزه ی انسان را تقویت می کند و به خاطر حجم بالای مطالب در این زمینه و اختصار این مقال، از ذکر آنها خودداری نموده و خواننده را به مطالعه در این زمینه دعوت می نمایم.

ب: برکات دنیوی :در این زمینه نیز خود قرآن کریم و اهل بیت عصمت و طهارت (ع) مطالبی را به کثرت نقل کرده اند. قرآن تنها برکات معنوی ندارد بلکه راه گشای مشکلات زندگی دنیوی انسانها نیز هست. بررسی زندگی افراد قبل و بعد از آشنایی با قرآن و حفظ آن، و نگاهی به آثار شگرف قرآن در زندگی انسانها، حافظ را در این راه ثابت قدم می کند.لذا به برخی از آثار بودن با قرآن بنا به اختصار اشاره می گردد و البته آنچه بیان می شود تمامی آثار دنیوی انس با قرآن نیست بلکهآثار بسیاری نیز در روایات امامان معصوم(علیهم السلام) که مفسران مکتب نبوی هستندمنعکس شده که این مقام به آن نپرداخته است.

برخیآثار دنیوی انس با قرآن

1)نجات از فتنه ها: زندگی آدمی همواره مملو از دردها، رنجها،دشواری ها و فتنه هاست که آدمی را در حل و رفع آن حیران می کند آنجا که دست هیچدرمانگر و روانشناسی به آن نمی رسد و چاره ساز آن نیست در چنین شرایطی پیامبر اعظمکه طبیب دردهای بشریت و در جستجوی در دهای اوست تا آن را مرهم نهد: «طبیب دواربطبه» می فرماید: اذا التبست علیکم الفتن کقطع اللیل المظلم فعلیکم بالقرآن فانهشافع مشفع... فیه مصابیح الهدی و منار الحکمه: آن گاه که فتنه ها چون پاره های شبتار بر شما پوشیده شد به قرآن تمسک کنید که آن شفیعی است که شفاعتش پذیرفته میشود... در آن چراغهای هدایت و نشانه های حکمت است...

2)دوای دردها: همان گونه که تن آدمی دردمند می گردد و نیازمندمداواست،قلب و روح آدمی نیز دچار درد، مرض و آسیب می شود. قرآن کریم درباره منافقانمی فرماید:« فی قلوبهم مرض» در قلبهایشان مریضی است، حقیقت آنست که دردهای روحی،بسیار عمیق تر و عدم مداوای آن اثرات جبران ناپذیری بر زندگی آدمی و سعادت وی میگذارد. خداوند قرآن کریم را مایه «شفا»ی دردها معرفی کرده می فرماید: وننزل منالقرءان ما هو شفاء و رحمه للمومنین ولایزید الظالمین الاخسارا

تکبر و خود برتربینی، حسد و ظلم و تجاوز و فتنه گری، سرکشی،طغیان و شرک و بسیاری ازدردهای امروز جوامع بشری، ریشه در دور افتادن از تعالیمقرآن و دین دارد که متاسفانه بسیاری از مسلمین نیز با وجود داشتن نسخه شفابخش،گرفتار پاره ای از این دردها هستند.

از پیامبراکرم(ص) درباره کارکرد شفابخشی قرآن روایت شده که: منلم یستشف بالقرآن فلا شفاه الله: هرکس به قرآن شفا نجوید خداوند شفایش ندهد. درروایتی دیگر می فرمایند:«القرآن دواء: قرآن دواست.

شفابخشی قرآن فقط مربوط به دردهای روحی نیست بلکه روایات بسیاریاز پیامبر و معصومین وجود دارد که بر نقش و تاثیر قرآن در بهبود دردهای جسمی تاکیدمی کند در فضیلت تلاوت سوره فلق و ناس آمده است که روزی پیامبر شدیداً بیمار شد دراین هنگام جبرئیل امین و میکائیل نزد آن حضرت آمدند. جبرئیل نزد سر آن جناب نشست ومیکائیل نزد پای او، جبرئیل سوره مبارکه فلق و میکائیل سوره شریفه ناس را تلاوت کردو پیامبر را به این وسیله در پناه خداوند قرار داد و پیامبر با این تلاوت شفا پیداکرد و سالم گردید.

از امام صادق(ع) روایت شده که مردی درمحضر رسول اکرم از دردسینه خود شکایت کرد. حضرت فرمود. به قرآن کریم شفا بجوی. زیرا خدای عزوجل میفرماید: «و شفاء لما فی الصدور»؛ و شفایی است برای (دردهایی) که در سینه هاست.

البته باید نکته ای را درباره شفا بخشی قرآن گوشزد کنیم کهشفابخشی قرآن نیز مانند دعا کردن دارای شرایط و مصالحی است که گاه عدم وجود آنشرایط یا عدم مصلحت الهی در استجابت دعا موجب به تأخیر افتادن درمان با دعا میگردد.

3) نشستن برسفره ضیافت الهی: انسانی که با قرآن مأنوس است و آنرا همنشین خویش ساخته، خود را بر خوان رنگارنگ و بی نظیری می بیند که میزبان آنخداست، خدایی که غنی و بی نیاز است «ان الله هو الغنی الحمید» وکریم و بخشنده «فانربی غنی کریم» و توانا بر ارائه تمام حوایج و خواسته ها وهو علی کل شی ء قدیر

چگونه ممکن است آدمی بر سرچنین سفره ای حاضر شود و بی توشه دستخالی برگردد.

پیامبراکرم می فرماید: القرآن مأدبه الله فتعلموا من مأدبته مااستطعتم: قرآن سفره ضیافت الهی است پس تا می توانید از سفره ضیافت او فرا گیرید.

براین اساس است که از نخستین روزهای نزول قرآن تاکنون هرکس بهفراخور حال و نیاز و استعداد خویش از آن کسب معرفت نموده است. عارفان، فیلسوفان،متکلمان، علمای اخلاق،خطیبان و سخنوران، اهل بلاغت و فصاحت، روانشناسان، مورخان،جامعه شناسان، حقوقدانان، همه و همه آنگاه که در برابر قرآن زانو زده و سر بر آستانمقدسش ساییده اند خود را در برابر اقیانوس بی کرانه ای دیده اند که آنچه از آننوشیده اند را تنها جرعه ای از دریای عظمت قرآن وصف کرده اند. از این رو میلیونهاکتاب، مقاله و رساله تحقیقی در موضوعات آن نوشته شده و می شود و از همین روست کهپیامبر در وصف قرآن می فرماید که:«عمیق بحره لاتحصی عجائبه و لایشبع منه علماوه:دریای عمیق است که شگفتیهای آن (قرآن) بیشمار و عالمانش از آن سیر نمی شوند.

در روایتی دیگر پیامبر به دانشمندان و علم دوستان توصیه می کنندکه:من اراد علم الاولین و آلاخرین فلیثور القرآن: هر که خواهان علم پیشینیان وآیندگان (از اول تا آخرین) است در قرآن کاوش و تأمل کند.

آری قرآن تاریخ اقوام بسیاری را همراه با عوامل سعادت و شقاوتآنها بیان می کند که سیر در احوالات و پندپذیری از آن زمینه سعادت آدمی را فراهم میسازد.

 

---

[1].نامگروهى از حافظان صدر اسلام چنین است:

الف ) حافظان مهاجر:على (ع ), طلحة بن عبیداللّه , سعد بن ابى وقاص , عبداللّه بنمسعود, حذیفة بن یمان , سالم مولى ابى حذیفه ,ابوهریره , عبداللّه بن سائب،عبداللّه بن عباس , عبداللّه بن عمر, عبداللّه بـن عـمـرو بـن عـاص , عبداللّهبن زبیر, تمیم بن اوس , عقبة بن عامر, عمرو بن عاص و ابوموسى اشعرى.

ب ) حافظان انصار ابـى بن کعب:معاذ بن جبل،ابوحلیم معاذ، زید بن ثابت، سعدبن عبید، مجمع بن جاریة، انس بن مـالـک،ابوزید بن قیس بن السکن، عبادة بن صامت، ابوایوب، ابوالدرداء، فضالة بنعبید و مسلمة بن مخلد.

ج )حافظان زن: عائشه,حفصه , ام سلمة و ام ورقه.

د) حافظان مشهور عصرنبوى:على (ع ), ابى بن کعب , ابوالدرداء, معاذبن جبل, زیدبنثابت ,عبداللّه بن مسعود, عثمان و ابوموسى اشـعـرى در شـمـار حـافـظـانمـشهور روزگار رسول خدا(ع ) جاى داشتند. ابن سینا دانشمند نامى قرنپنجم هجرى - که در پزشکى ,فلسفه و...سرآمد عصر خود بود، پیش ازده سالگى قرآن مجید راحفظ کرد.سـیـد بـن طاووس یکى ازدانشمندان شیعى است،او ازشاگردان خواجه نصیرالدین طوسى و علامه حلى است و در یازده سالگى تمامى قرآنرا به خاطرسپرد.

رودکى این شاعر پرآوازه ى سده ى چهارم ایران , درعصر سامانیان مى زیست.رودکى از نعمت بینایى بى بهره بود, ولى درهشت سالگى تمام قرآن را حفظ کرد.

حافظشیرازى ایـن شاعر و دانشمند ایرانى , در نهایت فقر و تنگدستى به فراگیرى دانشپرداخت.او تمامى قرآن را با چهارده قرائت از حفظ بود.

ناصر خسرو ابو معین ناصرخسرو قبادیانى، در 9سالگىقرآن و بسیارى از احادیث را حفظ کرد.

ابـوالفتح ابناثیر جزرى از دانشمندان مذهب شافعى است.او در فنون انشا و کتابت مهارت بسیار داشت و قرآن را در کودکى حفظ کردهبود.

فرزدق ایـن شـاعر شیعى عصر بنى امیه , از اصحاب امام سجاد(ع)بود.پدرش او را در کودکى نزد على (ع ) آورد و گـفـت : فـرزنـدمشـاعـراسـت.على (ع ) فرمود: او را قرآن بیاموزکه بهتراز شعر است.این سخن چنان در فرزدق اثر کرد که بر خود قیدهایى بست و سوگندخورد تا قرآن را حفظ نکند آن ها را نگشاید.به این ترتیب , همه ىقرآن رابه خاطر سپرد.

[2].« خداوندا، نیکو تلاوت کردن قرآن وحفظ آیاتش را، براى ما دوست داشتنى فرما»[2]. اصول کافی،جلد 2، صفحه 417.

[3].فاطر/29« کسانیکه کتاب خدا را می خوانند و نماز می گذارند و از آنچه روزیشان کرده ایم، پنهان وآشکار انفاق می کنند، به تجارتی دل بسته اند که در آن زیانی نیست.» و نیز می فرماید: « الا بذکر الله تطمئن القلوب» رعد/28

[4].پیامبر اکرم(ص): «خَیرُکـُم مَن تـَعَلـَّمَ القرآنَ و عَلـَّمَهُ ، بهترین شما کسی است که قرآن را بیاموزد و به دیگران نیز یاد بدهد.»

[5].پیامبر اکرم(ص):« اَشرافُ ا ُمَّتی ِ حَمَلـَة ُ القرآن ِ و اصحابُ اللیل ِ ، برگزیدگان امت من دو گروهند: حافظان قرآن و شب زنده داران.»

( بحار الانوار/ 117:92)

[6].امام صادق(ع):« قرآن بخوانید و آن را به قلب خود بسپارید زیرا خداوند تعالی، قلبی که قرآن را در خود جای داده باشد، عذاب نمی فرماید.»

( اصول کافی، ج 2، ص 417)

[7].امام صادق(ع): « الحافظـُ لِلقرآن ِ وَ العامِلُ بـِهِ مَعَ السَّفـَرَةِ الکِرامِ البَرَرَةِ ، حافظ قرآنی که عامل بدان نیز هست، همنشین فرشتگان شایسته ی حق است.»

(جامع الاخبار و الاثار، 379:1)

کلمهشِفاچهار بار در قرآن آمده است :

1-سوره یونس آیه 57

2-سوره اسرا آیه 82

3-سوره فصلت آیه 44

4-سوره نحل آیه 69

خداوند "شفا للناس" را برای عسل  و قرآن یاد می کند زیرا این دو مخلوف انسان ها را از انواع بیماری های فکری و اخلاقی و جسمی پاک سازی می کند .

قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَنَا أَوَّلُ وَافِدٍ عَلَى الْعَزِیزِ الْجَبَّارِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ کِتَابُهُ وَ أَهْلُ بَیْتِى ثُمَّ أُمَّتِى ثُمَّ أَسْأَلُهُمْ مَا فَعَلْتُمْ بِکِتَابِ اللَّهِ وَ بِأَهْلِ بَیْتِى

حضرت امام باقر علیه السلام فرمود: رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: من نخستین کسى هستم که روز قیامت بر خداى عزیز جبار وارد می شوم و با کتابش و اهل بیتم ، سپس امتم (وارد شوند) پس از ایشان بپرسم چه کردید با کتاب خدا و اهل بیت من ؟

اصول کافى جلد 4 ص  400 ح 4

آن روشهای گوناگونی بیان و تبیین شده که هرکدام در جای خود، دارای ویژگیهایی است و هرکس نیز امکان دارد براساس استعداد، ذوق و سلیقه، شرایط شخصی و تجربه عملی خویش، دارای روش خاص و شخصی در حفظ قرآن باشد . ولی روش پیشنهادی ما در حفظ قرآن ، بر مبنای حفظ «تفکیکی » آیات، صفحات، سوره ها و جزءهای قرآن و سپس بر مبنای حفظ «ترکیبی » و تکرار آنهابر اساس قسمتهای «سه » تایی «سه » تایی است . توضیح این روش بدین گونه است که باید هر صفحه از قرآن را، به صورت سه آیه - سه آیه، و هر سوره از قرآن را، سه صفحه - سه صفحه، و هر جزء از قرآن را، سه سوره - سه سوره، تقسیم کنید . مثلا اگر یک صفحه از قرآن، مانند صفحه 573 قرآنهایی که با رسم الخط «عثمان طه » است، دارای 15 آیه، یعنی آیه 14 تا 28 سوره «جن » است، باید به پنج قسمت «3 آیه » ای، و چنانچه یک سوره از قرآن، مانند سوره «یس » دارای حدود 6 صفحه است، باید به دو قسمت «3 صفحه » ای، و در صورتی که یک جزء از قرآن، مانند جزء «بیست و هشتم » دارای 9 سوره است، باید به سه قسمت «3 سوره » ای تقسیم نمایید . سپس باید آیه های هر قسمت را، یک بار به صورت جدا - جدا و یک آیه - یک آیه و با «تفکیک » از آیات قبلی و بعدی شان حفظ کنید تا آیات الهی به صورت «تک به تک » و «جزء به جزء» به حافظه تان سپرده شوند، و بار دیگر باید آنها را به صورت ارتباط و پیوند و «ترکیب » با آیات قبلی و بعدی شان نیز تکرار و حفظ نمایید تا آیات به صورت «مجموعه ای » و «کل به کل » نیز به حافظه تان سپرده شوند . تشریح عملی این روش بدان گونه است که با صدای آشکار، آیه اول از سوره مورد نظرتان را به صورت جدا و تفکیکی و بدون ارتباط با آیه دوم، بخوانید و تکرار نمایید تا حدی که این آیه اول، به طور کامل و صحیح و روان و آسان، حفظتان گردد . سپس به سراغ آیه دوم بروید و آن را نیز، به صورت جدا و تفکیکی و بدون ارتباط با آیه اول و سوم، بخوانید و تکرار کنید تا حدی که این آیه دوم هم، به طور کامل و صحیح و روان و آسان، حفظتان گردد . آنگاه به سراغ آیه سوم بروید و آن را نیز، به صورت جدا و تفکیکی و بدون ارتباط با آیه دوم و چهارم، بخوانید و تکرار نمایید تا حدی که این آیه سوم هم، به طور کامل و صحیح و روان و آسان، حفظتان گردد . در پایان نخستین قسمت سه آیه ای، دوباره، آیات اول تا سوم را، با یکدیگر و پشت سر هم و به صورت ترکیبی، نیز بخوانید و تکرار کنید تا حدی که مجموع هر سه آیه، با هم و به طور کامل و صحیح و روان و آسان، حفظتان شود . علت این امر، آن است که اگر آیات قرآن را جدا - جدا و یکی - یکی و به صورت تفکیکی حفظ کنید، ولی با یکدیگر حفظ ننمایید، ممکن است نتوانید آیاتی را که جدا - جدا و یکی - یکی حفظ کرده اید، بار دیگر به صورت متصل و مرتبط با آیات قبلی و بعدی شان و به ترتیب یکدیگر، از حفظ بخوانید و بازگو کنید و یا نزد دیگران ارائه نمایید . این نکته ای مهم است که باید کاملا آن را رعایت کنید . اکنون به سراغ آیات دومین قسمت سه آیه ای، یعنی آیات چهارم تا ششم، بروید و آنها را، همانند آیات اول تا سوم، بخوانید و تکرار نمایید تا حدی که این سه آیه هم، به طور جداگانه و بدون ارتباط با آیات قبلی و بعدی شان، حفظتان گردد . سپس مجموع هر سه آیه چهارم تا ششم را، با یکدیگر و پشت سرهم و به صورت ترکیبی، نیز بخوانید و تکرار کنید تا حدی که مجموع هر سه آیه، با هم، حفظتان شود . در پایان دومین قسمت سه آیه ای، دوباره، آیات اول تا ششم را، با یکدیگر و پشت سر هم و به صورت ترکیبی، نیز بخوانید و تکرار کنید تا حدی که مجموع هر شش آیه، با هم حفظتان گردد . اینک به سراغ آیات سومین قسمت سه آیه ای، یعنی آیات هفتم تا نهم، بروید و آنها را، همانند آیات اول تا سوم، بخوانید و تکرار نمایید تا حدی که این سه آیه هم، به طور جداگانه و بدون ارتباط با آیات قبلی و بعدی شان ، حفظتان گردد . سپس مجموع هر سه آیه هفتم تا نهم را، با یکدیگر و پشت سرهم و به صورت ترکیبی، نیز بخوانید و تکرار کنید تا حدی که مجموع هر سه آیه، با هم، حفظتان شود . در پایان سومین قسمت سه آیه ای، دوباره، آیات چهارم تا نهم را - نه آیات اول تا نهم (دقت کنید) - با یکدیگر و پشت سر هم و به صورت ترکیبی، نیز بخوانید و تکرار کنید تا حدی که مجموع هر شش آیه، با هم، حفظتان گردد . حفظ آیات را، با همین روش و به صورت سه آیه - سه آیه، آن قدر ادامه دهید تا اینکه همه آیات یک صفحه از قرآن را حفظ نمایید . در پایان، دوباره، کل آیات این صفحه را، از اول تا آخر، بخوانید و تکرار کنید تا آیات آن صفحه، به صورت مجموعه ای و ترکیبی، نیز حفظتان شود . پس از حفظ کامل و صحیح یک صفحه از قرآن، اینک به سراغ صفحه دوم قرآن بروید و آیات آن صفحه را نیز، همانند صفحه اول و به همان صورت تفکیکی و ترکیبی که گفته شد، حفظ کنید . پس از حفظ کامل و صحیح صفحه دوم به سراغ صفحه سوم قرآن بروید و آیات آن صفحه را نیز، همانند صفحه اول و دوم، حفظ نمایید . پس از حفظ کامل و صحیح صفحه سوم، دوباره، کل آیات صفحه اول تا سوم رابا یکدیگر و پشت سر هم و به صورت ترکیبی، نیز بخوانید و تکرار کنید تا حدی که مجموع هر سه صفحه، باهم، حفظتان گردد . اکنون به سراغ آیات دومین قسمت سه صفحه ای، یعنی آیات صفحه چهارم تا ششم، بروید و آنها را، همانند آیات صفحه اول تا سوم، بخوانید و تکرار کنید تا حدی که آیات این سه صفحه هم، به طور جداگانه و بدون ارتباط با آیات صفحات قبلی و بعدی شان، حفظتان شود . آنگاه، مجموع هرسه صفحه چهارم تا ششم را، با یکدیگر و پشت سر هم و به صورت ترکیبی، نیز بخوانید و تکرار نمایید تا حدی که مجموع آیات هر سه صفحه، با هم حفظتان گردد . در پایان دومین قسمت سه صفحه ای، دوباره، آیات صفحه اول تا ششم را، با یکدیگر و پشت سر هم و به صورت ترکیبی، نیز بخوانید و تکرار نمایید تا حدی که مجموع هر شش صفحه، با هم، حفظتان گردد . اینک به سراغ آیات سومین قسمت سه صفحه ای، یعنی آیات صفحه هفتم تا نهم، بروید و آنها را، همانند آیات صفحه اول تا سوم، بخوانید و تکرار نمایید تا حدی که آیات این سه صفحه هم، به طور جداگانه و بدون ارتباط با آیات صفحات قبلی و بعدی شان، حفظتان گردد . سپس مجموع آیات هر سه صفحه هفتم تا نهم را، با یکدیگر و پشت سر هم و به صورت ترکیبی، نیز بخوانید و تکرار کنید تا حدی که آیات مجموع هرسه صفحه، با هم، حفظتان شود . در پایان سومین قسمت سه صفحه ای، دوباره، آیات صفحات چهارم تانهم را - نه آیات صفحات اول تا نهم (دقت کنید) - با یکدیگر و پشت سر هم وبه صورت ترکیبی، نیز بخوانید و تکرار کنید تا حدی که مجموع هر شش صفحه، با هم، حفظتان گردد . حفظ آیات صفحات را، با همین روش و به صورت سه صفحه - سه صفحه آن قدر ادامه دهید تا اینکه آیات همه صفحات یک سوره از قرآن را حفظ نمایید . در پایان، دوباره، کل آیات صفحات این سوره را، از اول تا آخر، بخوانید و تکرار کنید تا آیات آن سوره; به صورت مجموعه ای و ترکیبی، نیز حفظتان شود . پس از حفظ کامل، صحیح، روان و آسان یک سوره از قرآن، اینک به سراغ سوره های بعدی قرآن بروید و آیات آن سوره ها را نیز، همانند سوره اول و به همان صورت تفکیکی و ترکیبی که گفته شد و بر اساس سه سوره - سه سوره، حفظ کنید و حفظ سوره ها را آن قدر ادامه دهید تا اینکه همه آیات یک جزء از قرآن را حفظ نمایید . در پایان، دوباره، کل آیات این جزء را، از اول تا آخر، بخوانید و تکرار کنید تا آیات آن جزء، به صورت مجموعه ای و ترکیبی، نیز حفظتان شود . پس از حفظ کامل، صحیح، روان و آسان یک جزء از قرآن، اینک به سراغ جزءهای بعدی قرآن بروید و آیات آن جزءها را نیز، همانند جزء اول و به همان صورت تفکیکی و ترکیبی که گفته شد و بر اساس سه جزء - سه جزء حفظ نمایید و حفظ جزءها را آن قدر ادامه دهید تا اینکه همه آیات سی جزء قرآن را، به طور کامل و صحیح و روان و آسان، حفظ کنید و با عنایات خدای سبحان و توجهات امام زمان علیه السلام «حافظ کل قرآن » شوید . با توجه به آنچه گفته شد، در صورتی که بخواهید مثلا صفحه 373 را که طبق قرآنهای با رسم الخط «عثمان طه » دارای 15 آیه است، با این روش، حفظ نمایید، باید به ترتیب زیر عمل کنید: یک . حفظ آیه اول دو . حفظ آیه دوم سه . حفظ آیه سوم چهار . حفظ آیه اول تا سوم پنج . حفظ آیه چهارم شش . حفظ آیه پنجم هفت . حفظ آیه ششم هشت . حفظ آیه چهارم تا ششم نه . حفظ آیه اول تا ششم ده . حفظ آیه هفتم یازده . حفظ آیه هشتم دوازده . حفظ آیه نهم سیزده . حفظ آیه هفتم تا نهم چهارده . حفظ آیه چهارم تا نهم (نه آیه اول تا نهم) پانزده . حفظ آیه دهم شانزده . حفظ آیه یازدهم هفده . حفظ آیه دوازدهم هجده . حفظ آیه دهم تا دوازدهم نوزده . حفظ آیه هفتم تا دوازدهم (نه آیه اول تا دوازدهم) بیست . حفظ آیه سیزدهم بیست و یک . حفظ آیه چهاردهم بیست و دو . حفظ آیه پانزدهم بیست و سه . حفظ آیه سیزدهم تا پانزدهم بیست و چهار . حفظ آیه دهم تا پانزدهم (نه آیه اول تاپانزدهم) و چنانچه بخواهید مثلا سوره «یس » را که طبق قرآنهای با رسم الخط «عثمان طه » دارای «6» صفحه است، با این روش، حفظ کنید، باید به ترتیب زیر عمل نمایید: یک . حفظ صفحه اول دو . حفظ صفحه دوم سه . حفظ صفحه سوم چهار . حفظ صفحه اول تا سوم پنج . حفظ صفحه چهارم شش . حفظ صفحه پنجم هفت . حفظ صفحه ششم هشت . حفظ صفحه چهارم تا ششم نه . حفظ صفحه اول تا ششم و اگر بخواهید مثلا جزء «28» قرآن را که دارای «9» سوره است، با این روش، حفظ نمایید، باید به ترتیب زیر عمل کنید: یک . حفظ سوره اول دو . حفظ سوره دوم سه . حفظ سوره سوم چهار . حفظ سوره اول تا سوم پنج . حفظ سوره چهارم شش . حفظ سوره پنجم هفت . حفظ سوره ششم هشت . حفظ سوره چهارم تا ششم نه . حفظ سوره اول تا ششم ده . حفظ سوره هفتم یازده . حفظ سوره هشتم دوازده . حفظ سوره نهم سیزده . حفظ سوره هفتم تا نهم چهارده . حفظ سوره چهارم تا نهم (نه سوره اول تا نهم) برای خودداری از تکرار زیاد و غیر ضروری آیات، توجه داشته باشید که دیگر لازم نیست مثلا مجموع دو آیه اول و دوم، یا دوم و سوم، یا سوم و چهارم، یا چهارم و پنجم، یا پنجم و ششم، یا مجموع سه آیه دوم تا چهارم، یا سوم تا پنجم، یا مجموع چهار آیه اول تا چهارم، یا دوم تا پنجم، یا سوم تا ششم، و یا مجموع پنج آیه اول تا پنجم، یا دوم تا ششم را نیز بخوانید و تکرار نمایید تا حفظتان شود . و یا دیگر لازم نیست مثلا مجموع شش صفحه دوم تا هفتم، یا سوم تا هشتم، و یا مجموع هفت صفحه سوم تانهم، یا چهارم تا دهم، یا پنجم تا یازدهم، یا ششم تا دوازدهم را نیز بخوانید و تکرار کنید تا حفظتان گردد; زیرا انجام دادن این امر، به صورت حالت تصاعدی درخواهد آمد و در نتیجه، وقت فراوانی از شما را خواهد گرفت و ممکن است خود تکرار زیاد و بدون ضرورت آیات، موجب خستگی و دلزدگی تان نیز شود . نکات قابل توجه: 1 . تا زمانیکه آیه یا صفحه یا سوره و یا جزئی از قرآن را، به طور کامل و صحیح و روان و آسان، حفظ نکرده اید، هرگز به سراغ حفظ آیه یا صفحه یا سوره و یاجزئی دیگر از قرآن نروید . 2 . توجه داشته باشید که این روش را هم با «خواندن » از روی قرآن و هم با «گوش دادن » به نوارها یا سی دی های قرآنی می توانید انجام دهید، گرچه حفظ قرآن از راه «گوش دادن » ، برای برخیها، مانند خردسالان و کسانی که نمی توانند از راه «خواندن » به حفظ قرآن بپردازند، ممکن است که بهترین وتنهاترین راه باشد . 3 . اگر بلندی آیه ای از یک سطر بیشتر باشد، مبنای شما در روش حفظ خود این آیات، سطر به سطر و در مجموعه خوانی سطرها با یکدیگر، حداکثر، تا سه سطر خواهد بود; یعنی چنانچه بلندی آیه ای، مانند آیه 160 سوره «اعراف » ، شش سطر باشد، آن را به دو قسمت سه سطری تقسیم می کنید . سپس هر کدام از سطرهای اول و دوم و سوم آن آیه را، به صورت تفکیکی، می خوانید و تکرار می نمایید تا هر یک از سطرها به طور جداگانه، حفظتان شود . آن گاه، مجموع سطرهای اول تا سوم را، به صورت ترکیبی نیز، می خوانید و تکرار می کنید تا مجموع هر سه سطر، با هم و به طور کامل و صحیح، حفظتان گردد . پس از آن، هرکدام از سطرهای چهارم و پنجم و ششم آن آیه را، به صورت تفکیکی، می خوانید و تکرار می نمایید تا هر یک از سطرها، به طور جداگانه، حفظتان شود . سپس مجموع سطرهای چهارم تا ششم را، به صورت ترکیبی نیز، می خوانید و تکرار می کنید تا مجموع هرسه سطر، باهم و به طور کامل و صحیح و روان و آسان حفظتان گردد . در پایان، دوباره، سطرهای اول تا ششم را، از اول تا آخر و به صورت ترکیبی نیز، می خوانید و تکرار می نمایید تا مجموع هر شش سطر، با هم، یعنی کل آیه به طور کامل و صحیح و روان و آسان حفظتان شود . آن گاه به سراغ حفظ آیه بعدی بروید . 4 . اگر بلندی آیه ای، فقط یکی - دو - سه کلمه بیش از یک سطر باشد، آن آیه را نیز به طور کامل حفظ نمایید و در این گونه آیات، از روش سطر به سطر استفاده نکنید . 5 . اگر بلندی سوره ای، از یک صفحه کمتر باشد، مانند شماری از سوره های کوتاه آخر قرآن، مبنای شما در حفظ آنها باید همان سوره به سوره باشد; یعنی تا سوره ای را به طور کامل و صحیح و روان و آسان حفظ نکرده اید، هرگز به سراغ حفظ سوره ای دیگر نروید . 6 . حفظ کامل یک صفحه یا یک سوره و یا یک جزء از قرآن را در صورتی بخوبی انجام داده و محقق کرده اید که بتوانید تک تک آیات آن را با شماره خودشان و حتی بدون ترتیب نیز به یاد آورید و از حفظ بخوانید . مثلا اگر از شما بپرسند که آیه 18 سوره «بلد» چیست؟ فورا بگویید: «اولئک اصحاب المیمنة » . 7 . مقدار تکرار هر آیه و سوره قرآن، برای حفظ آن، به شرایط انسان، روش حفظ وی، آسانی و دشواری هر آیه و سوره، و کوتاهی و بلندی آن بستگی دارد . مثلا ممکن است شما آیه ای را با 3 بار تکرار حفظ نمایید، ولی شخص دیگری همان آیه را با 5 بار تکرار حفظ کند . 8 . حتما دقت کنید که کلمات و آیات قرآن را، از همان آغاز خواندن و حفظ کردن و از نظر تلفظ و حرکت و اعراب، به شکل صحیح بخوانید و حفظ کنید; زیرا در صورتی که تلفظ و حرکت و اعراب کلمه ای، به شکل غلط وارد حافظه شما شود، تلاشتان برای حفظ چنین کلمه ای دو برابر خواهد شد: یک بار باید شکل غلط این کلمه را از حافظه خود بیرون برید و بار دیگر باید شکل صحیح آن را به درون حافظه خویش برید و جایگزین شکل قبلی آن نمایید . یکی از بهترین راههای پیشگیری از چنین مشکلی این است که دستگاه حاوی نوار قرآن را کنار خود بگذارید و قرآن را باز کنید و هنگامی که می خواهید برای نخستین بار، آیه ای را حفظ نمایید، دستگاه را روشن کنید و در حالی که خودتان آیه مورد نظر را از روی قرآن می خوانید، به شکل خواندن و تلفظ همان آیه از طریق نوار نیز گوش فرا دهید تا از اشتباه خواندن تلفظها و حرکتها و اعرابهای کلمات و آیات قرآن، به دور باشید . 9 . بارها اتفاق افتاده است که برخی از حافظان قرآن نتوانسته اند آیه ای از قرآن را که قبلا حفظ کرده اند، دوباره از حفظ بخوانند، ولی هنگامی که «کلمه اول » یا «کلمه اول - کلمه دوم » همان آیه را برای آنان خوانده اند، تمام آن آیه به یادشان آمده است و همه آیه را، از اول تا آخر و از حفظ، خوانده اند . پس، «کلمه اول » یا مجموع «کلمه اول + کلمه دوم » در هر آیه، «نقطه تمرکز» آن آیه برای حفظ کردنش است و باید آن را بیش از کلمات دیگر آن آیه، تکرار کنید و در حافظه خودبسپارید . مثلا در آیه 7 سوره بینة: «ان الذین ءامنوا و عملواالصالحات اولئک هم خیر البریة » ، باید دو کلمه «ان الذین » رابیشتر از کلمات بعدی آیه تکرار نمایید و در گنجینه حافظه خویش بسپارید . 10 . معمولا انسان دوست دارد ثمره و نتیجه کار خویش را زودتر ببیند و گاه نیز از حوصله فراوانی برخوردار نیست . از این رو، شما حفظ تمام قرآن را هدف خود قرار ندهید، بلکه هدف خویش را مثلا حفظ یک جزء قرآن در نظر بگیرید و از سوره های کوتاه و جزء سی ام قرآن آغاز کنید تا ثمره و نتیجه آن را زودتر مشاهده نمایید و دلگرمتر شوید، و نیز چنانچه حفظ قرآن را با سوره های بلند، مانند سوره «بقره » و «آل عمران » و «مائده » ، آغاز کنید، ممکن است شوق و علاقه اولیه ای را که برای حفظ قرآن داشته اید، از ست بدهید; هرچند اگر بتوانید حفظ قرآن را از همان جزء اول و با سوره «حمد» آغاز نمایید، بهتر است . 11 . گفته شده که در ابتدا می توانید سوره های کوتاه قرآن را حفظ کنید، و چون جزءهای سی ام و بیست و نهم و بیست و هشتم قرآن - به ترتیب و به طور نسبی - دربردارنده سوره های کوتاه تری هستند، می توانید این سه جزء را پیش از جزءهای دیگر قرآن حفظ نمایید; اما پس از حفظ کردن آیات این سه جزء، شایسته است - اگر نگوییم بایسته است - جزءهای دیگر قرآن را به ترتیب و از جزء اول و سپس جزء دوم تا جزء بیست و ششم و و سپس جزء بیست و هفتم قرآن حفظ کنید . رعایت این ترتیب، برای آن است که ذهن و حافظه شما نیز از ترتیب ویژه ای برخوردار گردد و از نظم خاصی پیروی نماید و هنگام بازگویی و ارائه آیات حفظ شده، دچار تشویش و نابسامانی نشود . البته پیشنهاد می شود برای کودکان و نوجوانان و مانند آنان، حفظ قرآن از جزء سی ام و طبق مراحل زیرین صورت پذیرد: مرحله اول: سوره های 2 سطری . مرحله دوم: سوره های 3 سطری . مرحله سوم: سوره های 4 سطری . مرحله چهارم: سوره های 5 سطری . مرحله پنجم: سوره های 6 سطری . مرحله ششم: سوره های 7 سطری . مرحله هفتم: سوره های 8 سطری . مرحله هشتم: سوره های 9 سطری . مرحله نهم: سوره های 10 سطری . مرحله دهم: سوره های یک صفحه ای و کمتر از آن . مرحله یازدهم: سوره های بیشتر از یک صفحه . مرحله دوازدهم: این مرحله که مرحله پایانی برای کودکان و نوجوانان و مانند آنان است، حفظ دوباره سوره های جزء سی ام است به همان ترتیبی که در قرآن آمده است، یعنی حفظ جزء سی ام را از سوره «نبا» آغاز نمایند و با سوره «ناس » پایان دهند . 12 . در صورتی که با وسائل سمعی و بصری، مانند نوارهای ویدئویی، قرآن را حفظ می نمایید، حتما به دهان قاری قرآن و چگونگی تلفظ و ادای کلمات و قرائت وی، خوب نگاه کنید . 13 . هر مقدار از آیات و سوره ها و جزءهای قرآن را که حفظ کردید، در جایی، آن را یادداشت کنید . و نوار پارچه ای را که در عطف و شیرازه برخی از قرآنها وجود دارد، در همان صفحه مربوط قرار دهید تا برایتان مشخص باشد که چه مقدار از قرآن و تا کدام صفحه از آن را حفظ نموده اید و از دوباره کاری و تکرار غیر لازم آیات نیز به دور باشید . 14 . در صورتی که برایتان امکان دارد، سعی کنید در هر جلسه حفظ قرآن، آیات را تا پایان هر صفحه و یا تا پایان هر سوره حفظ نمایید و مثلا حفظ آیات را تا نیمه صفحه و یا تا نیمه سوره باقی نگذارید . 15 . سعی کنید جای هر آیه در صفحه قرآن را کاملا به خاطر بسپارید تا آسانتر بتوانید آیه حفظ شده را به خاطر آورید و ارائه نمایید; مثلا آیه 20 سوره مرسلات، یعنی آیه «الم نخلقکم من مآء مهین » در اول صفحه، و آیه 35 آن، یعنی آیه «هذا یوم لاینطقون » در وسط صفحه، و آیه 50 آن، یعنی آیه «فبای حدیث بعده یؤمنون » در آخر صفحه قرآن قرار دارد . 16 . چنانچه هنگام تمرین و تکرار محفوظات قرآنی خود، قسمتی را به یاد نیاوردید، فورا به قرآن مراجعه نکنید; بلکه در ابتدا خوب فکر نمایید و ذهن و حافظه خویش را به کار اندازید و در صورتی که آن قسمت فراموش شده را به یاد نیاوردید، آن گاه به قرآن مراجعه کنید . اگر این نکته را بخوبی رعایت نمایید، قسمتهای فراموش شده، دیگر، کمتر فراموشتان می شوند و بیشتر در ذهن و حافظه تان باقی می مانند; زیرا دستگاه ذهن و سیستم حافظه انسان، آنچه را با تلاش و کندوکاو درونی خود به یاد می آورد، بیشتر به یاد می سپارد و دیرتر از یاد می برد . 17 . هر اندازه که بین تکرار آیات حفظ شده، کمتر فاصله بیندازید، آنها را بیشتر به ذهن و خاطرتان می سپارید . مثلا چنانچه سوره «صف » را حفظ نمودید و هر 3 روز یک بار، آن را مرور و تکرار کردید، بیشتر در ذهن و خاطرتان باقی می ماند تا هنگامی که همین سوره را 5 روز یک بار، مرور و تکرار نمایید . 18 . در حفظ آیاتی که به یکدیگر شبیه هستند، هم دقت و هم تمرین بیشتری را لازم دارید . به طور مثال، اگر آیات دیگر را 4 تا 5 بار مرور و تکرار می کنید، آیات مشابه را باید 8 تا 10 بار مرور و تکرار نمایید . 19 . یکی از راههای حفظ آیات مشابه، استفاده از «نشانه » است . مثلا سوره «صف » با آیه «سبح لله ما فی السموات و ما فی الارض ...» آغاز می گردد و سوره بعدی آن، یعنی سوره «جمعه » ، با آیه «یسبح لله مافی السموات و ما فی الارض ...» شروع می شود . برای اینکه «سبح » با «یسبح » اشتباه نگردد، می توانید مثلا این نشانه را برای خود قرار دهید که حرف اول نام سوره «صف » ، یعنی حرف «ص » ، شبیه حرف اول کلمه «سبح » ، یعنی حرف «س » ، است; هرچند این دو حرف کاملا مانند یکدیگر نیستند . 20 . همانگونه که گفته شد، هنگام حفظ قرآن، آیات را با صدای «آشکار» بخوانید تا پژواک آیه های قرآن، در گوشهایتان طنین انداز شود و حرکات و کلمات آنها بر سیستم مغزی و دستگاه حافظه شما بخوبی نقش بندد; زیرا یکی از آثار و ویژگیهای صوت، ایجاد نقش در اجسام و تاثیر در اطراف است . البته، آشکار خواندن آیات به معنی بلند خواندن آنها و آزرده کردن اطرافیان نیست، بلکه به معنی آشکار ساختن جوهره صوت و دوری جستن از لبخوانی است; هرچند در برخی از شرایط و موارد حفظ قرآن، لبخوانی شایسته و یا حتی بایسته است . 21 . یکی از راههای تمرکز دادن به حواس و حفظ آیات قرآن، این است که یک بار آیه مورد نظر برای حفظ را از روی قرآن و با دقت و توجه کامل بخوانید تا نخستین تصویر از آن آیه، در ذهن و حافظه تان جای گیرد و نقش بندد . آن گاه، برای بار دوم، آیه مورد نظر را از روی قرآن بخوانید و در اثنای آن، گاهی چشمهای خود را ببندید و ادامه آیه را در ذهن و خاطرتان بیاورید و از حفظ بخوانید . سپس، هرگاه قسمتی از ادامه آیه را به یاد نیاوردید، چشمهای خود را باز کنید و آن قسمت را از روی قرآن بخوانید . دوباره چشمهای خود را ببندید و قسمت دیگری از ادامه آیه را در ذهن و خاطرتان بیاورید و از حفظ بخوانید . این کار را به همین صورت، آن قدر ادامه دهید تا تمام آیه مورد نظر، حفظتان شود . 22 . برای حفظ آیات طولانی می توانید آن آیات را بر اساس محلهای وقف و در رنگ آنها، قسمت - قسمت کنید و سپس به حفظ هر قسمت از آن آیه بپردازید . برای آشنایی با محلهای وقف آیات و علائم آن، می توانید به صفحات پایانی برخی از قرآنها یا کتابهای معتبر روخوانی و تجوید قرآن مراجعه نمایید، یا به نوارهای مشهور تلاوت قرآن یا به تلاوت قاریان ممتاز قرآن گوش فرا دهید، یا آنها را از استادان معروف قرآن بپرسید و یا زیر نظر آنان یاد بگیرید . منبع:www.hawzah.net

رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند:

فرزندم از خواندن قرآن غافل مباش زیرا که قرآن دل را زنده می کند و از فحشا و زشتی و ستم باز می دارد.

کنز العمال ج 2 ص291

بحارالانوار/ج89/ص 22

تعداد درجات بهشت به تعداد آیات قرآن است، هنگامی که حافظ قرآن وارد بهشت می‌گردد به او گفته می‌شود: « بالا برو و قرآن بخوان. هر آیه رتبه‌ای دارد». پس بالاتر از مرتبه حافظ قرآن درجه‌ای نیست.

گواهی نامه کارشناسی حافظان قرآن

مجلس شورای اسلامی در سال 1375 طرحی را تصویب نمود که بر اساس آن به منظور تجلیل از مقام حافظان قرآن، مدرک کارشناسی (لیسانس) به این بزرگواران اعطا شود. این طرح در تاریخ 15/11/1376 از سوی هیئت وزیران تصویب شد که بر اساس آن، به هر کس که حافظ کل قرآن کریم باشد، چه مدرک دیپلم را اخذ نموده باشد یا خیر؛ به شرط قبولی در آزمون کارشناسی علوم قرآن و حدیث و نیز آزمون حفظ کل قرآن، از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فن آوری مدرک کارشناسی علوم قرآن و حدیث به آن­ها اعطا می­شود.