این عبارت در انتهای 4 آیه از آیات قرآن آمده 👇

💥 فذُوقُوا اَلْعَذٰابَ بِمٰا کُنْتُمْ تَکْفُرُونَ 💥
    〰〰〰〰〰〰
1⃣  یوْمَ تَبْیَضُّ وُجُوهٌ وَ تَسْوَدُّ وُجُوهٌ فَأَمَّا اَلَّذِینَ اِسْوَدَّتْ وُجُوهُهُمْ أَ کَفَرْتُمْ بَعْدَ إِیمٰانِکُمْ فَذُوقُوا اَلْعَذٰابَ بِمٰا کُنْتُمْ تَکْفُرُونَ (١٠٦) آل عمران

 2⃣ و لَوْ تَرىٰ إِذْ وُقِفُوا عَلىٰ رَبِّهِمْ قٰالَ أَ لَیْسَ هٰذٰا بِالْحَقِّ قٰالُوا بَلىٰ وَ رَبِّنٰا قٰالَ فَذُوقُوا اَلْعَذٰابَ بِمٰا کُنْتُمْ تَکْفُرُونَ (٣٠) انعام 

 3⃣ و یَوْمَ یُعْرَضُ اَلَّذِینَ کَفَرُوا عَلَى اَلنّٰارِ أَ لَیْسَ هٰذٰا بِالْحَقِّ قٰالُوا بَلىٰ وَ رَبِّنٰا قٰالَ فَذُوقُوا اَلْعَذٰابَ بِمٰا کُنْتُمْ تَکْفُرُونَ (٣٤)
احقاف
 4⃣ و مٰا کٰانَ صَلاٰتُهُمْ عِنْدَ اَلْبَیْتِ إِلاّٰ مُکٰاءً وَ تَصْدِیَةً فَذُوقُوا اَلْعَذٰابَ بِمٰا کُنْتُمْ تَکْفُرُونَ (٣٥) انفال
💥💥💥

آیاتی کاملا مشابه با جابجایی یک کلمه

⭐️ مومنون 83
  لَقَدْ وُعِدْنٰا نَحْنُ وَ آبٰاؤُنٰا هٰذٰا مِنْ قَبْلُ إِنْ هٰذٰا إِلاّٰ أَسٰاطِیرُ اَلْأَوَّلِینَ (٨٣)

⭐️ 68 نمل
  لَقَدْ وُعِدْنٰا هٰذٰا نَحْنُ وَ آبٰاؤُنٰا مِنْ قَبْلُ إِنْ هٰذٰا إِلاّٰ أَسٰاطِیرُ اَلْأَوَّلِینَ (٦٨)
⭐️⭐️⭐️

⬅️و أَعْتَدْنٰا لِلْکٰافِرِینَ ➡️
💎این عبارت را فقط در سوره نسا میبینید.💎

🌼   و أَعْتَدْنٰا لِلْکٰافِرِینَ عَذٰاباً مُهِیناً👈37 نسا   و 151 نسا
🌺 و أَعْتَدْنٰا لِلْکٰافِرِینَ مِنْهُمْ عَذٰاباً أَلِیماً👈161 نسا

آیات↪️
اَلَّذِینَ یَبْخَلُونَ وَ یَأْمُرُونَ اَلنّٰاسَ بِالْبُخْلِ وَ یَکْتُمُونَ مٰا آتٰاهُمُ اَللّٰهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ أَعْتَدْنٰا لِلْکٰافِرِینَ عَذٰاباً مُهِیناً(37)
أُولٰئِکَ هُمُ اَلْکٰافِرُونَ حَقًّا وَ أَعْتَدْنٰا لِلْکٰافِرِینَ عَذٰاباً مُهِیناً(151)
وَ أَخْذِهِمُ اَلرِّبَوا وَ قَدْ نُهُوا عَنْهُ وَ أَکْلِهِمْ أَمْوٰالَ اَلنّٰاسِ بِالْبٰاطِلِ وَ أَعْتَدْنٰا لِلْکٰافِرِینَ مِنْهُمْ عَذٰاباً أَلِیماً(161)

 عبارت  🌛 ستَجِدُنِی 🌜  را فقط در سه سوره می بینیم 👀

1⃣  قالَ سَتَجِدُنِی إِنْ شٰاءَ اَللّٰهُ صٰابِراً وَ لاٰ أَعْصِی لَکَ أَمْراً (٦٩) کهف
🌸🌸🌸
2⃣  فلَمّٰا بَلَغَ مَعَهُ اَلسَّعْیَ قٰالَ یٰا بُنَیَّ إِنِّی أَرىٰ فِی اَلْمَنٰامِ أَنِّی أَذْبَحُکَ فَانْظُرْ مٰا ذٰا تَرىٰ قٰالَ یٰا أَبَتِ اِفْعَلْ مٰا تُؤْمَرُ سَتَجِدُنِی إِنْ شٰاءَ اَللّٰهُ مِنَ اَلصّٰابِرِینَ (١٠٢) صافات
🌸🌸🌸
3⃣   قالَ إِنِّی أُرِیدُ أَنْ أُنْکِحَکَ إِحْدَى اِبْنَتَیَّ هٰاتَیْنِ عَلىٰ أَنْ تَأْجُرَنِی ثَمٰانِیَ حِجَجٍ فَإِنْ أَتْمَمْتَ عَشْراً فَمِنْ عِنْدِکَ وَ مٰا أُرِیدُ أَنْ أَشُقَّ عَلَیْکَ سَتَجِدُنِی إِنْ شٰاءَ اَللّٰهُ مِنَ اَلصّٰالِحِینَ (٢٧) قصص
🌸🌸🌸

✅دقت کنیم:
عبارت ◀️   و هُدىً وَ مَوْعِظَةٌ لِلْمُتَّقِینَ     ▶️ فقط دوبار آمده است اما اعراب  کلمه🔸 موْعِظَةٌ  🔸در هر آیه متفاوت است.

در سوره آل عمران با اعراب رفع و در سوره مایده با اعراب نصب آمده است.

هٰذٰا بَیٰانٌ لِلنّٰاسِ وَ هُدىً وَ مَوْعِظَةٌ لِلْمُتَّقِینَ    👉سوره آل عمران 138

وَ قَفَّیْنٰا عَلىٰ آثٰارِهِمْ بِعِیسَى اِبْنِ مَرْیَمَ مُصَدِّقاً لِمٰا بَیْنَ یَدَیْهِ مِنَ اَلتَّوْرٰاةِ وَ آتَیْنٰاهُ اَلْإِنْجِیلَ فِیهِ هُدىً وَ نُورٌ وَ مُصَدِّقاً لِمٰا بَیْنَ یَدَیْهِ مِنَ اَلتَّوْرٰاةِ وَ هُدىً وَ مَوْعِظَةً لِلْمُتَّقِینَ  👉سوره مایده 46
                               🌻🌻🌻

💠 عبارت    اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ اَلْعٰالَمِینَ در کدامین آیات آمده👇

1⃣✔️  الْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ اَلْعٰالَمِینَ (٢) حمد    

 2⃣  فقُطِعَ دٰابِرُ اَلْقَوْمِ اَلَّذِینَ ظَلَمُوا وَ✔️ الْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ اَلْعٰالَمِینَ (٤٥) انعام


3⃣  دعْوٰاهُمْ فِیهٰا سُبْحٰانَکَ اَللّٰهُمَّ وَ تَحِیَّتُهُمْ فِیهٰا سَلاٰمٌ وَ آخِرُ دَعْوٰاهُمْ أَنِ✔️ الْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ اَلْعٰالَمِینَ (١٠) یونس

4⃣  و✔️ الْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ اَلْعٰالَمِینَ (١٨٢) صافات

5⃣  و تَرَى اَلْمَلاٰئِکَةَ حَافِّینَ مِنْ حَوْلِ اَلْعَرْشِ یُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَ قُضِیَ بَیْنَهُمْ بِالْحَقِّ وَ قِیلَ✔️ الْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ اَلْعٰالَمِینَ (٧٥) زمر

6⃣  هوَ اَلْحَیُّ لاٰ إِلٰهَ إِلاّٰ هُوَ 
فَادْعُوهُ مُخْلِصِینَ لَهُ اَلدِّینَ✔️ الْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ اَلْعٰالَمِینَ (٦٥)غافر
🌻🌻🌻🌻🌻🌻🌻🌻🌻🌻

👀  با دقت به این عبارت نگاه کنیم وببینیم در ابتدای کدام ایات است 👇

🌕   أطِیعُوا اَللّٰهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ  🌕

 1⃣ یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اَللّٰهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ  🍂 33 محمد🍂

2⃣   یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اَللّٰهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ   🌹 59 نسا 🌹

3⃣ و أَطِیعُوا اَللّٰهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ 🍁 92 مائده 🍁

4⃣  و أَطِیعُوا اَللّٰهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ ☘ 12 تغابن ☘

5⃣   قلْ أَطِیعُوا اَللّٰهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ  🌿 54 نور 🌿

📚 خوب است بدانیم خطاب👇

   🍁 یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا 🍁

در سوره مائده بالاترین تکرار را دارد👈 16 بار

به این آیات دقت کنید 👀

  إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ کَرِیمٍ 40 حاقه

  إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ کَرِیمٍ 19 تکویر

🌺 رسول کریم در سوره حاقه : پیامبر(ص) 
🌷 رسول کریم در سوره تکویر ; جبرئیل

🌻🌻 آیات کاملا مشابه
آیه 3 نمل🐜
  اَلَّذِینَ یُقِیمُونَ اَلصَّلاٰةَ وَ یُؤْتُونَ اَلزَّکٰاةَ وَ هُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ یُوقِنُونَ (٣)
🌸🌸🌸
آیه 4 لقمان
  اَلَّذِینَ یُقِیمُونَ اَلصَّلاٰةَ وَ یُؤْتُونَ اَلزَّکٰاةَ وَ هُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ یُوقِنُونَ (٤)
🌸🌸🌸

📢نکته 
عبارت 🔷  تصُدُّونَ عَنْ سَبِیلِ اَللّٰهِ مَنْ آمَنَ تَبْغُونَهٰا عِوَجاً 🔷
 و عبارت 👈 🔷  تصُدُّونَ عَنْ سَبِیلِ اَللّٰهِ مَنْ آمَنَ بِهِ وَ تَبْغُونَهٰا عِوَجاً 🔷
را با هم اشتباه نکنیم.
عبارت اول مربوط به سوره آل عمران است که 👈 بهِ و 👉 ندارد
 اما در سوره اعراف این عبارت با دو کلمه ی 👈 بهِ و 👉 آمده است.

✨نحوه ی به یاد سپاری✨ 
اگر به ترتیب سوره دقت کنیم سوره اعراف بعد از ال عمران است و آیات و کلمات بیشتری دارد پس دو کلمه هم اضافه تر دارد.
 اینطوری با هم اشتباه نمی شوند.
⬇️⬇️⬇️


🍁قلْ یٰا أَهْلَ اَلْکِتٰابِ لِمَ تَصُدُّونَ عَنْ سَبِیلِ اَللّٰهِ مَنْ آمَنَ تَبْغُونَهٰا عِوَجاً وَ أَنْتُمْ شُهَدٰاءُ وَ مَا اَللّٰهُ بِغٰافِلٍ عَمّٰا تَعْمَلُونَ 99 ال عمران

🍁و لاٰ تَقْعُدُوا بِکُلِّ صِرٰاطٍ تُوعِدُونَ وَ تَصُدُّونَ عَنْ سَبِیلِ اَللّٰهِ مَنْ آمَنَ بِهِ وَ تَبْغُونَهٰا عِوَجاً وَ اُذْکُرُوا إِذْ کُنْتُمْ قَلِیلاً فَکَثَّرَکُمْ وَ اُنْظُرُوا کَیْفَ کٰانَ عٰاقِبَةُ اَلْمُفْسِدِینَ  86 اعراف


              🌺🌺🌺🌺

☀️عبارت "کَذٰلِکَ زُیِّنَ لِلْمُسْرِفِینَ مٰا کٰانُوا یَعْمَلُون"َ  

و عبارت "کَذٰلِکَ زُیِّنَ لِلْکٰافِرِینَ مٰا کٰانُوا یَعْمَلُونَ" 

یکبار در سوره های یونس و انعام امده است که برای اشتباه نشدن عبارات با یکدیگر، 

حرف"سین" را در اسم ⬅️یونس➡️ رمزی برای کلمه "مسرفین" میگذاریم. 

و اینطوری هر وقت سوره یونس بودیم میدانیم که باید "للمسرفین" بگوییم نه "للکافرین"

آیات ↪️

أَ وَ مَنْ کٰانَ مَیْتاً فَأَحْیَیْنٰاهُ وَ جَعَلْنٰا لَهُ نُوراً یَمْشِی بِهِ فِی اَلنّٰاسِ کَمَنْ مَثَلُهُ فِی اَلظُّلُمٰاتِ لَیْسَ بِخٰارِجٍ مِنْهٰا کَذٰلِکَ زُیِّنَ لِلْکٰافِرِینَ مٰا کٰانُوا یَعْمَلُونَ

انعام122

وَ إِذٰا مَسَّ اَلْإِنْسٰانَ اَلضُّرُّ دَعٰانٰا لِجَنْبِهِ أَوْ قٰاعِداً أَوْ قٰائِماً فَلَمّٰا کَشَفْنٰا عَنْهُ ضُرَّهُ مَرَّ کَأَنْ لَمْ یَدْعُنٰا إِلىٰ ضُرٍّ مَسَّهُ کَذٰلِکَ زُیِّنَ لِلْمُسْرِفِینَ مٰا کٰانُوا یَعْمَلُونَ یونس12

💠آیا میدانید اولین آیه ای که با عبارت " یٰا أَیُّهَا الناس " آغاز میشود آیه 21بقره ⬇️

یٰا أَیُّهَا اَلنّٰاسُ اُعْبُدُوا رَبَّکُمُ اَلَّذِی خَلَقَکُمْ وَ اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ

و آخرین آن آیه ١٣حجرات میباشد؟!⬇️

یٰا أَیُّهَا اَلنّٰاسُ إِنّٰا خَلَقْنٰاکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَ أُنْثىٰ وَ جَعَلْنٰاکُمْ شُعُوباً وَ قَبٰائِلَ لِتَعٰارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اَللّٰهِ أَتْقٰاکُمْ إِنَّ اَللّٰهَ عَلِیمٌ خَبِیرٌ

📌آیا میدانید اولین آیه ای که با عبارت یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا آغاز میشود آیه ١٠٤ بقره 

⬇

یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لاٰ تَقُولُوا رٰاعِنٰا وَ قُولُوا اُنْظُرْنٰا وَ اِسْمَعُوا وَ لِلْکٰافِرِینَ عَذٰابٌ أَلِیمٌ

و آخرین آن آیه ٨ تحریم میباشد؟!⬇️

یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اَللّٰهِ تَوْبَةً نَصُوحاً عَسىٰ رَبُّکُمْ أَنْ یُکَفِّرَ عَنْکُمْ سَیِّئٰاتِکُمْ وَ یُدْخِلَکُمْ جَنّٰاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهٰارُ یَوْمَ لاٰ یُخْزِی اَللّٰهُ اَلنَّبِیَّ وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ نُورُهُمْ یَسْعىٰ بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ بِأَیْمٰانِهِمْ یَقُولُونَ رَبَّنٰا أَتْمِمْ لَنٰا نُورَنٰا وَ اِغْفِرْ لَنٰا إِنَّکَ عَلىٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ

🚩آیا میدانید عبارت قرآنی  وَ بِئْسَ اَلْمَصِیرُ در قرآن 9 بار آمده است و تنها جایی که این عبارت به صورت فَبِئْسَ اَلْمَصِیرُ آمده است آیه 8 سوره مجادله است؟!

پس هرجا غیر از آیه 8 مجادله بودیم این عبارت را با واو میخوانیم💎

أَ لَمْ تَرَ إِلَى اَلَّذِینَ نُهُوا عَنِ اَلنَّجْوىٰ ثُمَّ یَعُودُونَ لِمٰا نُهُوا عَنْهُ وَ یَتَنٰاجَوْنَ بِالْإِثْمِ وَ اَلْعُدْوٰانِ وَ مَعْصِیَةِ اَلرَّسُولِ وَ إِذٰا جٰاؤُکَ حَیَّوْکَ بِمٰا لَمْ یُحَیِّکَ بِهِ اَللّٰهُ وَ یَقُولُونَ فِی أَنْفُسِهِمْ لَوْ لاٰ یُعَذِّبُنَا اَللّٰهُ بِمٰا نَقُولُ حَسْبُهُمْ جَهَنَّمُ یَصْلَوْنَهٰا فَبِئْسَ اَلْمَصِیرُ 8مجادله

🚩این عبارت را فقط یکبار میبینید🚩

🍀و بشر الصابرین🍀

وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْءٍ مِنَ اَلْخَوْفِ وَ اَلْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ اَلْأَمْوٰالِ وَ اَلْأَنْفُسِ وَ اَلثَّمَرٰاتِ وَ بَشِّرِ اَلصّٰابِرِینَ 155 بقره

💎این عبارت  فقط دوبار در قرآن آمده است:

🍀ان الله مع الصابرین🍀

یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا اِسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ اَلصَّلاٰةِ إِنَّ اَللّٰهَ مَعَ اَلصّٰابِرِینَ  153 بقره

و

وَ أَطِیعُوا اَللّٰهَ وَ رَسُولَهُ وَ لاٰ تَنٰازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ رِیحُکُمْ وَ اِصْبِرُوا إِنَّ اَللّٰهَ مَعَ اَلصّٰابِرِینَ  46انفال

💎این عبارت را دوبار در قرآن میبینید:

💠و الله مع الصابرین💠 

فَلَمّٰا فَصَلَ طٰالُوتُ بِالْجُنُودِ قٰالَ إِنَّ اَللّٰهَ مُبْتَلِیکُمْ بِنَهَرٍ فَمَنْ شَرِبَ مِنْهُ فَلَیْسَ مِنِّی وَ مَنْ لَمْ یَطْعَمْهُ فَإِنَّهُ مِنِّی إِلاّٰ مَنِ اِغْتَرَفَ غُرْفَةً بِیَدِهِ فَشَرِبُوا مِنْهُ إِلاّٰ قَلِیلاً مِنْهُمْ فَلَمّٰا جٰاوَزَهُ هُوَ وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ قٰالُوا لاٰ طٰاقَةَ لَنَا اَلْیَوْمَ بِجٰالُوتَ وَ جُنُودِهِ قٰالَ اَلَّذِینَ یَظُنُّونَ أَنَّهُمْ مُلاٰقُوا اَللّٰهِ کَمْ مِنْ فِئَةٍ قَلِیلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً کَثِیرَةً بِإِذْنِ اَللّٰهِ وَ اَللّٰهُ مَعَ اَلصّٰابِرِینَ  249بقره 

و

اَلْآنَ خَفَّفَ اَللّٰهُ عَنْکُمْ وَ عَلِمَ أَنَّ فِیکُمْ ضَعْفاً فَإِنْ یَکُنْ مِنْکُمْ مِائَةٌ صٰابِرَةٌ یَغْلِبُوا مِائَتَیْنِ وَ إِنْ یَکُنْ مِنْکُمْ أَلْفٌ یَغْلِبُوا أَلْفَیْنِ بِإِذْنِ اَللّٰهِ وَ اَللّٰهُ مَعَ اَلصّٰابِرِینَ  66انفال

💎آیا می دانید؟💎

عبارت 💠و ذلک الفوز المبین💠 فقط یکبار در قرآن آمده است؟

🍀منْ یُصْرَفْ عَنْهُ یَوْمَئِذٍ فَقَدْ رَحِمَهُ وَ ذٰلِکَ اَلْفَوْزُ اَلْمُبِینُ🍀

⬅️سوره انعام آیه١٦➡️

💎آیا می دانید؟💎

عبارت 💠ذلک الفوز الکبیر💠 فقط یکبار در قرآن آمده است؟

إِنَّ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّٰالِحٰاتِ لَهُمْ جَنّٰاتٌ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهٰارُ ذٰلِکَ اَلْفَوْزُ اَلْکَبِیرُ🍀

⬅️سوره بروج آیه١١➡️

هنگام مرور محفوظات، با آیات مشابه چه کنیم؟

در ایات قرآن کریم ایات فراوانی وجود دارند که به دلیل شباهتهایی که به یکدیگر دارند ، کار حفظ را مقداری دچار مشکل و سختی می کنند . حافظ موفق و برتر کسی است که بتواند این ایات مشابه را با دقت تمام و بدون اشتباه تلاوت کند . برای جلوگیری از اشتباه در ایات مشابه راههایی وجود دارد که آنها را بر می شمریم .

در تفاوتهای ایات مشابه دقت کنید

پیش از ذکر این راهها ، باید دانست که بهترین راه جلوگیری از اشتباه این است که شما ایات مشابه را در کنار هم یادداشت کنید و با دقت در اختلافها و تفاوتها ی آنها ، راهی را برای جلوگیری از اشتباه برای خودتان برگزینید ؛ همان گونه که اگر دو برادر دوقلو را در کنار هم قرار ندهید و در تفاوتهای آنها دقت نکنید ، همیشه در تشخیص این دو از یکدیگر اشتباه خواهید کرد ؛ مثلاً اگر به این نکته پی بردید که یکی از این دو برادر قدی کوتاه تر از دیگری دارد و نام او حسین و دیگری حسن نام دارد ، در این صورت ، هرگاه این دو برادر را با هم ببینید ، بلافاصله پی می برید که کدام حسین است و کدام یک حسن .

ایات مشابه نیز همین گونه است ؛ باید ایات قرآن را در کنار هم ثبت کنید و با دقت در ویژگیها و تفاوتها یشان ، آنها را از یکدیگر تمییز دهید .

از تجربه استادان بهره گیری کنید

حتماً حافظان قرآن سعی کنند که در جلسات حفظ حضور یابند و از تجربیات استاد حفظ بهره ببرند ؛ چرا که حافظان قرآن در طول مدتی که به حفظ مشغول بوده اند ، نکاتی را برای جلوگیری از اشتباه تجربه کرده اند که می توانید از این تجربیات بهره مند شوید و برتسلط خودتان بیفزایید .

راههای جلوگیری از خطا در ایات مشابه

برای جلوگیری از اشتباه چند راه وجود دارد که هر یک می توانند درصد خطا و اشتباه حافظ قرآن را کاهش دهند .

راه اول : توجه به معنای ایات

حافظ قرآن ، باید با توجه به معنای ایات الهی به سرّ اختلاف این ایات پی ببرد. اگر کسی با توجه به معنا ، ایات را حفظ کند ، به طور طبیعی اشتباهات او بسیار کاهش می یابد . یکی از دانشمندان علوم قرآنی نقل می کند که در بیابانی به عرب بادیه نشینی رسیدم و ایه 38 از سورة مبارک مائده را برای او تلاوت کردم : »وَ السّارِقُ وَ السّارِقَةُ فَاقْطَعُوا ایدِیهُما جَزاءً بِما کَسَبا نَکالاً مِنَ اللّهِ وَ اللّهُ عَزیزٌ حَکیمٌ«؛ یعنی دستهای مرد وزن سارق را قطع کنید . این دانشمند می گوید : انتهای ایه را من به اشتباه این گونه تلاوت کردم : و الله غفور الرحیم . عرب بادیه نشین گفت : من با قرآن آشنا نیستم ، اما فکر می کنم این قسمت از ایه را اشتباه خواندید ؛ چون این دستور الهی ، یعنی دستور به قطع دست دزد ، با صفت و رحمت الهی سازگاری ندارد . مرد دانشمند می گوید : وقتی که دقت کردم متوجه شدم که ایه این گونه پایان یافته : و الله عزیز حکیم ؛ یعنی خدای متعال حکمت فوق العاده ای دارد و شکست ناپذیر است .

از این قصه نتیجه می گیریم که با دقت در مضمون ایات می توانیم پی ببریم که مثلاً در انتهای ایه چه جمله ای مناسبت تر است و می تواند بین بخشهای مختلف ایه پیوند برقرار کند و ایه راحت تر در ذهن ما باقی بماند .

مثالی را برای جلوگیری از تشابه ایات با توجه به معانی ذکر می کنم : در سورة مبارک انعام در انتهای ایات 151، 152، 153 سه جمله وجود دارد که کاملاً به یکدیگر شبیه هستند . در ایه 151 این جمله است : « ... ذلِکُمْ وَصّاکُمْ بِهِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ « در ایه آمده : « ... ذلِکُمْ وَصّاکُمْ بِهِ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ » و ایه 153 نیز چنین است : « ... ذلِکُمْ وَصّاکُمْ بِهِ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ » . این سه ایه فقط در یک کلمه با یکدیگر متفاوت اند و آنها کلمه های : «تعقلون» ، « تتقون» ، و «تذکّرون» هستند. اگر به معنای این سه ایه دقت کنیم، می بینیم ارتباطی معنوی ، معقول و منطقی بین این سه ایه برقرار است : ایه اول از تعقل سخن به میان می آورد : «لعلکم تتقون». ایه دوم از تذکّر و یاد آوری سخن می گوید : « لعلکم تذکّرون» و ایه سوم دربارة تقواست : «لعلکم تتقون» . این سه ایه ، سه مرحله از مراحل رشد انسان را بیان می کنند : مرحله اول تعقل است که انسان باید ذهن و فکر خود را به کار بیندازد و در حقایق عالم هستی اندیشه کند . مرحله دوم مرحله تذکّر است ؛ یعنی بعد از اینکه به واقعیتهایی دست پیدا کرد ، این واقعیتها را برای خود بازگو کند ، به یاد خود آورد و به خود تلقین کند . و مرحله سوم ، که نتیجه این سه مرحله است ، رسیدن به آن صفت عالی و نورانی تقواست . می بینیم که با توجه به معنای این سه ایه ارتباط بسیار روشنی بین آنها وجود دارد که از اشتباه جلوگیری خواهد کرد .

راه دوم : رمز یابی از الفاظ

اگر نتوانستیم با توجه به معانی ، علامتی را برای جلوگیری از اشتباه مشخص کنیم ، می توانیم از هر فعل ، یک حرف را به عنوان علامت انتخاب کنیم و از کنار هم قرار دادن آنها ، کلمه ای را به عنوان رمز بسازیم و آن را در ذهن خودمان ثبت کنیم تا هر وقت به این مجموعه ایات رسیدیم ، این کلمه را در ذهن تداعی کنیم و از اشتباه مصون بمانیم ؛ مثلاً در همان سه ایه سوره انعام می توانیم از کلمه «تعقلون» حرف «ع» ، از کلمه «تذکرون» حرف «ذ» و از کلمه «تتقون» حرف «ت» کلمه «عُذتُُ» (یعنی به خدا پناه بردم ) را بسازیم . این کلمه می تواند رمزی میان این ایات باشد .

مثال دیگر: در سورة مبارک بقره، ایه 136 آمده است : «قُولُوا آمَنّا بِاللّهِ وَ ما أُنْزِلَ إِلَینا ... » . و در سورة مبارک آل عمران نیز ، ایه 84 مشابه ایه قبل است : «قل آمنا باللهِ و مَا اَنزَل عَلینا » . تفاوت این دو در کلمه های «الینا» و «علینا» است . برای انتخاب رمز ، می توانیم حرف «ع» را برای ایه سورة آل عمران برگزینیم ؛ چون حرف« ع» هم جزء حروف «علینا» است و هم یکی از حروف کلمه «آل عمران» است .

راه سوم : توجه به کتابت و محل ایات در صفحة قرآن کریم

این شیوه را با مثالی توضیح می دهم . ما در ایات مختلف قرآن می بینیم که گاه خداوند می فرماید:« مَنْ فِی السَّماواتِ وَ مَنْ فِی اْلأَرْضِ ... » و گاهی در ایات دیگر این جمله با یک «مَنْ» تکرار می شود : «مَنْ فِی السَّماواتِ وَ اْلأَرْضِ ... » . بنده با مراجعه به تمام ایاتی که در آنها کلمه «مَنْ» دوبار تکرار شده ، متوجه شده ام که تمام این ایات در صفحات سمت چپ قرآن نوشته شده اند . ایاتی که در آنها این کلمه 2 بار تکرار شده است و در صفحات سمت چپ قرآن قرارگرفته اند ، عبارت اند از :

سوره مبارک یونس ، ایه 66 : «أَلا إِنَّ لِلّهِ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ مَنْ فِی اْلأَرْضِ ... » . سورة مبارک حج ، ایه 18 : «ألَم تَرَ اَنَّ اللهَ یسْجُدَ لَهُ مَنْ فِی السَّمواتِ و مَنْ فِی الأرْضِ ... » . سورة مبارک نمل ، ایه 87 : « و یوم ینفخ فی الصور ففزع من فی السموات و من فی الارض » و ایه چهارم ، سوره زمر ، ایه 68 : « و نفخ فی الصّور فصعق من فی السموات و من فی الارض» .

راه چهارم : توجه به برخی نکات

اگر در ایات مشابه دقت کنیم ، گاهی متوجه نکاتی می شویم که توجه به آنها به ما کمک فراوانی می کنند . برخی اوقات می بینید که یکی از دو ایه مشابه ، در یک سورة خاص تکرار شده و ایة دیگر در سوره دیگر ؛ مثلاً تعبیر «علیم حکیم » و تعبیر «حکیم علیم» هر دو در قرآن به کار رفته است . با دقت در ایات قرآن متوجه می شویم که تعبیر «علیم حکیم » مخصوص سورة یوسف است و تعبیر «حکیم علیم » مخصوص سوره انعام. با توجه با این نکته ، هر وقت به این تعابیر رسیدیم ، باید ببینیم که کدام را می خوانیم؛ اگر سوره انعام باشد ، بلافاصله می گوییم : «حکیم علیم » اگر سورة یوسف باشد می گوئیم: «علیم حکیم» .

حافظان می توانند به ابتکار خود ، علاوه بر این شیوه ها ، از روشهای دیگری برای جلوگیری از اشتباه در ایات مشابه به بهره بگیرند ، اما باید حتی المقدور سعی کنیم با کمک ایات قبل و بعد و با توجه به فضای ایه ، از تشابه ایات جلوگیری کنیم ؛ زیرا استفاده از رموز و علامتها ، اگر چه در مواقع ضروری است ، ولی این آفت را هم دارد که ممکن است ذهنمان بیش از حد مشغول این رموز شود و از توجه و تسلط به اصل ایات باز بمانیم .

مشابهات قرآنی

قبل از شروع بحث مشابهات و نحوة رمزگذاری، لازم می دانیم به سؤال برخی از خوانندگان این مباحث پاسخ دهیم. سؤال این است که ایا با مراجعه به کشف الایات و معجم المفهرس و یادداشت کردن موارد مشابه می توان مشابهات را جمع آوری کرد؟ اساساً مشابهات را باید چگونه شناسایی کنیم؟

در پاسخ باید گفت که استفاده از کشف الایات و معجم المفهرس برای پیدا کردن مشابهات مفید و در پاره ای از اوقات ضروری می نماید، اما نه در ابتدای کار؛ به این معنی که منظور ما از پیدا کردن و دسته بندی و جمع آوری مشابهات قرآنی، آن دسته از ایاتی است که در ذهن شما ایجاد اشکال می کند، نه هر ایه ای که مختصر شباهتی دارد و هدف از طرح این مباحث، رفع مشکل در حفظ ایات مشابهی است که در ذهن حفاظ وجود دارد. بنابراین مقصود ما ایجاد مشابهات بی شمار نیست؛ چرا که ممکن است ایاتی با هم شباهتی اندک داشته باشند، ولی برای هیچ حافظی مشکل ایجاد نکرده باشند.

پس بهترین راه برای پیدا کردن و دسته بندی مشابهات این است که شما در هنگام مرور یا مباحثه اجزای مختلف قرآن، ایاتی را که به علت تشابه با ایات دیگر، شما را به اشتباه می اندازد، شناسایی و مشابه آن را پیدا کنید. در این مرحله اگر نتوانستید ایه یا ایات مشابه را با کمک حافظه خود بیابید، به ناچار به معجم المفهرس یا کشف الایات مراجعه می کنید.

دقت نکردن به مطلب بالا موجب شده است که بعضی از حفاظ گرامی این شبهه را مطرح کنند که جمع آوری مشابهات و رمزگذاری آن کمکی به حافظ نمی کند؛ بلکه موجب اشتباه حافظ می شود و ادعا می کنند که اگر حافظ بدون توجه به مشابهات، ایات را بخواند، دچار مشکل نمی شود؛ اما اگر حافظ به این مطلب توجه کند که این ایه مشابهی دارد و ممکن است دچار اشتباه شود، قطعاً دچار تردید و اشتباه می شود.