⭕️راههای جلوگیری از خطا در ایات مشابه⭕️
برای جلوگیری از اشتباه چند راه وجود دارد که هر یک می توانند درصد خطا و اشتباه حافظ قرآن را کاهش دهند .
توجه به معنای ایات
حافظ قرآن ، باید با توجه به معنای ایات الهی به سرّ اختلاف این ایات پی ببرد. اگر کسی با توجه به معنا ، ایات را حفظ کند ، به طور طبیعی اشتباهات او بسیار کاهش می یابد .
یکی از دانشمندان علوم قرآنی نقل می کند که در بیابانی به عرب بادیه نشینی رسیدم و ایه 38 از سورة مبارک مائده را برای او تلاوت کردم : »وَ السّارِقُ وَ السّارِقَةُ فَاقْطَعُوا ایدِیهُما جَزاءً بِما کَسَبا نَکالاً مِنَ اللّهِ وَ اللّهُ عَزیزٌ حَکیمٌ«؛ یعنی دستهای مرد وزن سارق را قطع کنید .
این دانشمند می گوید : انتهای ایه را من به اشتباه این گونه تلاوت کردم : و الله غفور الرحیم . عرب بادیه نشین گفت : من با قرآن آشنا نیستم ، اما فکر می کنم این قسمت از ایه را اشتباه خواندید ؛
چون این دستور الهی ، یعنی دستور به قطع دست دزد ، با صفت و رحمت الهی سازگاری ندارد . مرد دانشمند می گوید : وقتی که دقت کردم متوجه شدم که ایه این گونه پایان یافته : و الله عزیز حکیم ؛ یعنی خدای متعال حکمت فوق العاده ای دارد و شکست ناپذیر است .
از این قصه نتیجه می گیریم که با دقت در مضمون ایات می توانیم پی ببریم که مثلاً در انتهای ایه چه جمله ای مناسبت تر است و می تواند بین بخشهای مختلف ایه پیوند برقرار کند و ایه راحت تر در ذهن ما باقی بماند .
مثالی را برای جلوگیری از تشابه ایات با توجه به معانی ذکر می کنم : در سورة مبارک انعام در انتهای ایات 151، 152، 153 سه جمله وجود دارد که کاملاً به یکدیگر شبیه هستند .
در ایه 151 این جمله است : « ... ذلِکُمْ وَصّاکُمْ بِهِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ « در ایه آمده : « ... ذلِکُمْ وَصّاکُمْ بِهِ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ »
و ایه 153 نیز چنین است : « ... ذلِکُمْ وَصّاکُمْ بِهِ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ » . این سه ایه فقط در یک کلمه با یکدیگر متفاوت اند و آنها کلمه های : «تعقلون» ، « تتقون» ، و «تذکّرون» هستند.
اگر به معنای این سه ایه دقت کنیم، می بینیم ارتباطی معنوی ، معقول و منطقی بین این سه ایه برقرار است :
ایه اول از تعقل سخن به میان می آورد : «لعلکم تتقون». ایه دوم از تذکّر و یاد آوری سخن می گوید : « لعلکم تذکّرون» و ایه سوم دربارة تقواست : «لعلکم تتقون» .
این سه ایه ، سه مرحله از مراحل رشد انسان را بیان می کنند :
مرحله اول تعقل است که انسان باید ذهن و فکر خود را به کار بیندازد و در حقایق عالم هستی اندیشه کند .
مرحله دوم مرحله تذکّر است ؛ یعنی بعد از اینکه به واقعیتهایی دست پیدا کرد ، این واقعیتها را برای خود بازگو کند ، به یاد خود آورد و به خود تلقین کند .
و مرحله سوم ، که نتیجه این سه مرحله است ، رسیدن به آن صفت عالی و نورانی تقواست . می بینیم که با توجه به معنای این سه ایه ارتباط بسیار روشنی بین آنها وجود دارد که از اشتباه جلوگیری خواهد کرد .
